Wet werk en bijstand
De Wet werk en bijstand (WWB) is de wet die in Nederland de ondersteuning bij arbeidsinschakeling en bijstand regelt voor mensen die weinig of geen ander inkomen hebben en ook weinig of geen vermogen.
Inhoud |
[bewerk] Inleiding
Op 1 januari 2004 is de Algemene bijstandswet (Abw) vervangen door de Wet werk en bijstand (Stb. 2003, 375). De volledige naam van de wet luidt: Wet van 9 oktober 2003, houdende vaststelling van een wet inzake ondersteuning bij arbeidsinschakeling en verlening van bijstand door gemeenten.
Doel van de WWB is ondersteuning bij arbeidsinschakeling en verlening van bijstand door gemeenten. Werk gaat voor inkomen: oogmerk is om mensen op de kortste weg naar betaald werk te kunnen zetten. De gemeenten vervullen hierin een hoofdrol. Tegenover minder regels van het rijk en meer eigen autonomie staan een eigen financiële verantwoordelijkheid en het belang van het beperken van de instroom en het bevorderen van de uitstroom.
In de WWB zijn de oude Algemene bijstandswet, de "Wet financiering Abw, Ioaw en Ioaz" (Wfi), de Wet inschakeling werkzoekenden (Wiw) en het Besluit in- en doorstroombanen geïntegreerd (niet de IOAW en IOAZ zelf).
[bewerk] Geschiedenis
Nederland kent sinds 1963 een Algemene Bijstandswet (ABW). Op 1 januari 1996 is deze vervangen door de Algemene bijstandswet. In de acht jaar dat deze wet van kracht is geweest is deze 61 maal gewijzigd. Per 1 januari 2004 is deze vervangen door de Wet werk en bijstand (WWB).
[bewerk] Bevoegdheid
Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor het verlenen van bijstand, en voor het ondersteunen bij arbeidsinschakeling.
De gemeenteraad dient in elk geval de volgende verordeningen vast te stellen:
- een reïntegratieverordening;
- een toeslagenverordening;
- een maatregelverordening;
- een fraudeverordening;
- een verordening cliëntenparticipatie
[bewerk] Terugvordering en verhaal
Indien na verlening van de bijstand blijkt dat deze ten onrechte of tot een te hoog bedrag is vastgesteld dan is het college van burgemeester en wethouders bevoegd, en meestal ook verplicht, het te veel betaalde terug te vorderen. Dat kan van de betrokkene zelf. Indien er te veel is betaald omdat geen rekening was gehouden met een partner, dan kan ook van die partner worden teruggevorderd.
Naast terugvordering kan er ook sprake zijn van verhaal van kosten. Het college is verplicht om de kosten te verhalen op degene die onderhoudsplichtig is voor de persoon die bijstand ontvangt. In de praktijk gaat het daarbij om de ex-echtgenoot.
[bewerk] Financiering
Gemeenten krijgen van het Rijk twee budgetten: een inkomensdeel en een werkdeel. Uit het inkomensdeel moeten de uitkeringen worden betaald. Uit het werkdeel moeten de reïntegratie-activiteiten worden betaald. De budgetten worden jaarlijks in september definitief vastgesteld.
Gemeenten dienen zelf eventuele tekorten op die budgetten aan te vullen. Daar staat tegenover dat overschotten op het inkomensdeel in de gemeentekas vloeien. Het is dus zaak voor gemeenten om zo weinig mogelijk instroom in de bijstand te hebben, en zo veel mogelijk uitstroom.
Als het werkdeel niet volledig of onrechtmatig wordt besteed vordert het ministerie het niet of onrechtmatig bestede deel van de gemeente terug.
[bewerk] Recht op bijstand
Artikel 11 lid 1 WWB bepaalt: Iedere in Nederland woonachtige Nederlander die hier te lande in zodanige omstandigheden verkeert of dreigt te geraken dat hij niet over de middelen beschikt om in de noodzakelijke kosten van bestaan te voorzien, heeft recht op bijstand van overheidswege.
Deze bepaling vormt het sluitstuk van het stelsel van sociale zekerheid: bijstand is het laatste vangnet.
Geen recht op bijstand heeft degene:
- aan wie rechtens zijn vrijheid is ontnomen;
- die zijn militaire of vervangende dienstplicht vervult;
- die wegens werkonderbreking of uitsluiting niet deelneemt aan de arbeid;
- die langer dan vier weken in het buitenland verblijft;
- die jonger is dan 18 jaar.
Tot noodzakelijke kosten worden niet gerekend:
- de voldoening van alimentatieverplichtingen;
- de betaling van een boete;
- geleden of toegebrachte schade;
- vrijwillige premiebetaling in het kader van een publiekrechtelijke verzekering;
- kosten van medische behandeling die als ontwikkelingsgeneeskunde zijn aan te merken, of kosten die in het buitenland worden gemaakt;
[bewerk] Inkomen
Onder inkomen wordt verstaan inkomsten uit of in verband met arbeid, uit vermogen, uit (onder)verhuur, sociale zekerheidsuitkeringen, uitkeringen tot levensonderhoud (alimentatie) en voorlopige teruggaven van inkomstenbelasting en premies volksverzekeringen voor zover deze inkomsten betrekking hebben op een periode waarover beroep op bijstand wordt gedaan.
Algemene bijstand vult het eigen inkomen aan tot maximaal de toepasselijke bijstandsnorm. Deze is bijvoorbeeld netto € 618,43 per maand, inclusief vakantietoeslag, per persoon van 21 tot 65 jaar; een alleenstaande die de (woon)kosten niet met anderen kan delen krijgt een toeslag tot € 247,37 per maand (bedragen per 1 januari 2007); voor een alleenstaande ouder en voor een oudere gelden hogere bedragen, voor een jongere lagere [1].
Bij gehuwden en ongehuwd samenwonenden is er pas recht op bijstand als de gezamenlijke inkomsten onder de gezamenlijke bijstandsnorm valt.
[bewerk] Vermogen
Het vermogen wordt vastgesteld door het saldo van bezittingen en schulden. Een deel van het vermogen wordt buiten beschouwing gelaten.
Het buiten beschouwing te laten vermogen bedraagt voor een:
- alleenstaande € 5180
- alleenstaande ouder en gehuwden € 10.360
Bij een vermogen boven deze bedragen bestaat geen recht op bijstand. (bedragen per 1 januari 2006.)
[bewerk] Algemene bijstand
Algemene bijstand is bijstand ter voorziening in de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan.
[bewerk] Bijzondere bijstand
Bijzondere bijstand is bijstand ter voorziening in kosten die voortvloeien uit bijzondere omstandigheden die niet uit het inkomen of vermogen kunnen worden voldaan.
[bewerk] Langdurigheidstoeslag
Nieuw in de WWB is de Langdurigheidstoeslag (artikel 36). B&W kunnen op aanvraag een Langdurigheidstoeslag verlenen aan personen in de leeftijd van 23 tot 65 die:
- gedurende een ononderbroken periode van 60 maanden een inkomen hebben dat niet hoger is dan de bijstandsnorm, en geen vermogen heeft;
- in die 60 maanden geen inkomen uit of in verband met arbeid heeft gehad, met uitzondering van een arbeidsongeschiktheidsuitkering ( een WAO uitkering ) die is gebaseerd op een arbeidsongeschiktheidsklasse van tenminste 80%;
- in die 60 maanden naar het oordeel van B&W voldoende heeft getracht algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen;
- de afgelopen twaalf maanden geen langdurigheidstoeslag heeft ontvangen.
De langdurigheidstoeslag bedraagt per jaar voor (bedragen per 1 januari 2006):
- gehuwden € 473,00
- een alleenstaande ouder € 425,00
- een alleenstaande € 331,00
[bewerk] Algemeen geaccepteerde arbeid
Onder de WWB is de cliënt verplicht om algemeen geaccepteerde arbeid te aanvaarden. Dit is een verzwaring ten opzichte van de Abw waarin nog werd gesproken van passende arbeid. Met algemeen geaccepteerde arbeid wordt werk bedoeld dat algemeen maatschappelijk aanvaard is. Niet algemeen geaccepteerde werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld prostitutie, zijn uitgesloten. Ook werkzaamheden die ingaan tegen de integriteit van de persoon, zoals bijvoorbeeld gewetensbezwaren, zijn uitgesloten. Er mogen door cliënten geen eisen worden gesteld aan de aansluiting van arbeid bij het opleidingsniveau, eerder opgedane werkervaring of beloning.
[bewerk] Rechtsbescherming
Tegen beslissingen over het (niet) verlenen van bijstand en beslissingen over terugvordering kan betrokkene een bezwaarschrift indienen. Op die procedure is de Algemene Wet Bestuursrecht van toepassing. Dat impliceert dat tegen de beslissing op bezwaar desgewenst beroep kan worden ingesteld bij de sector bestuursrecht van de rechtbank en eventueel hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep. In spoedgevallen kan ook een voorlopige voorziening gevraagd worden bij de voorzieningenrechter van de rechtbank.
[bewerk] Externe links
Volledige tekst van de Wet werk en bijstand: Wet Werk en bijstand
Ministerie van Sociale Zeken en Werkgelegenheid; Dossier Wet werk en bijstand
