Virtuele gemeenschap

Een virtuele gemeenschap, internetgemeenschap of online gemeenschap is een groep mensen die communiceren en/of samen werken, met behulp van vooral het internet of een andere informatietechnologie, in plaats van elkaar in levende wijze te ontmoeten. In het Nederlands taalgebied wordt de term gemeenschap ook regelmatig vervangen door de Engelse vertaling community (meervoud: communities).

[bewerk] Algemeen

Virtuele gemeenschappen worden beschouwd als een vitaal ingrediënt van het Web 2.0-concept, dat draait om sociale interactie en uitwisseling tussen mensen op het internet. Dit beklemtoont het wederkerig element van de ongeschreven sociale contacten tussen de verschillende leden van de gemeenschap. Web 2.0 wordt vooral gekarakteriseerd door virtuele gemeenschappen zoals Flickr, Hyves en Del.icio.us.

De verschillende virtuele gemeenschappen kennen verschillende gradaties van interactie en participatie tussen haar leden. Dit kan liggen tussen bijvoorbeeld het toevoegen van informatie aan een weblog of een forum tot aan het spelen tegen andere mensen in online computerspellen, zoals MMORPG's. Niet anders als in traditionele sociale groepen of verenigingen, delen virtuele gemeenschappen zich dikwijls op in verschillende subgroepen of splitsen zich op, waardoor er nieuwe gemeenschappen ontstaan. De schrijfster Amy Jo Kim omschrijft een potentieel verschil tussen de traditionele virtuele gemeenschappen, zoals fora en chatkanalen, en de meer mens-centrische, van onder uit opgebouwde sociale hulpmiddelen, zoals weblogs en instant messaging-contacten, en vermeld dat die laatste vorm in populariteit toe neemt.

Ook zie je steeds vaker dat rond een website die niet gestart is als een virtuele gemeenschap, er toch een gemeenschap omheen ontstaat, zoals Marktplaats.nl of de Internet Movie Database. Ook kan een virtuele gemeenschap gesticht zijn als middel om een bepaald doel te bereiken, zoals Wikipedia.

De mogelijkheid om direct en meteen te kunnen communiceren met mensen vanuit de hele wereld die over bepaalde zaken hetzelfde denken en/of voelen, heeft aanzienlijke voordelen, echter virtuele gemeenschappen hebben enkele vormen van vrees en kritiek opgeleverd. Virtuele gemeenschappen kunnen dienen als broedplaats voor online criminelen, zoals identiteitsdieven en stalkers, waardoor speciaal kinderen gevaar kunnen lopen. Andere vrezen dat wanneer een persoon zich teveel begeeft en bezighoudt in en met een virtuele gemeenschap, dat negatieve gevolgen kan hebben voor het functioneren in de "echte wereld" (zie internetverslaving). Dit komt vooral voor bij jonge mensen.

[bewerk] Geschiedenis

Het idee dat media een gemeenschap kan genereren is vrij oud. Progressieve denkers zoals de Amerikaan Charles Cooley, in het begin van de twintigste eeuw, stelde zich een maatschappij voor waarin de leden sterk met elkaar waren verbonden door middel van een stijgend gebruik van massamedia. Ook bekend is de term gemeenschap zonder verwantschap (Engels: community without propinquity) , naar voren gebracht door de socioloog Melvin Webber in 1963.

In 1985 ontwikkelde zich in Sausalito, nabij het Californische San Francisco een electronische discussieclub genaamd "The WELL" (the Whole Earth 'Lectronic Link). Deze door Stewart Brand en Larry Brilliant gestartte gemeenschap kan als een van de eerste internetgemeenschappen beschouwd worden. Daarnaast kunnen ook de eerste mailinglijsten als een van de eerste virtuele gemeenschappen beschouwd worden.

Howard Rheingold was de eerste die in 1993 in zijn boek ''The Virtual Community" (Nederlands: "De virtuele gemeenschap") deze term gebruikte.

De explosieve verspreiding van het Internet in enkele landen, waaronder veel landen in West-Europa heeft gezorgd voor een sterke groei van de virtuele gemeenschappen en het concept Web 2.0 in het algemeen.