Verdrag van Shimonoseki
Inhoud |
[bewerk] Situering
Naar het einde van de 19e eeuw komen de Japanse handel en nijverheid goed op gang en probeert Japan hiervoor buitenlandse afzetmarkten te zoeken. Het meest gunstige gebied voor Japan was in de eerste plaats Korea, dat toen nog altijd een tribuutrelatie had met China en dus de soevereiniteit van de Chinese keizer erkende. Hierdoor bereiken de spanning tussen China en Japan een hoogtepunt. De mening van de Koreanen was verdeeld, de conservatieve partij van de koning koos voor aanhang bij de Chinese keizer en de meer progressieve partij van de koningin zag de toekomst van het land bij Japan. Na enkele incidenten escaleren de spanningen tot gewapende acties en breekt de Eerste Sino-Japanse Oorlog uit in 1894. Bij de Slag van de Gele Zee haalt Japan de overwinning op de Chinese vloot ook te land veroverd Japan gebieden als Mantsjoerije en Shandong. Kort daarna geeft China zich over. De overwinning van Japan was vooral te danken aan het moderne en gedisciplineerde leger, maar ook dankzij de steun van de hele natie die achter de militaire acties van Japan stond. Om het einde aan de oorlog te stellen, komen in maart 1895 onder leiding van John Watson Foster, gewezen staatssecretaris van Amerika, de onderhandelingen tussen China en Japan tot stand en wordt het Verdrag van Shimonoseki opgemaakt.
[bewerk] Totstandkoming van het verdrag
Aan het einde van de Sino-Japanse oorlog, na de overname van Port Arthur (ten zuiden van het Liaodong schiereiland), probeerde China om zo snel mogelijk de vredesonderhandelingen met Japan te beginnen om de oorlog te stoppen voordat de Japanse troepen zouden doorbreken tot Peking. Voor Japan van zijn kant, kwam het er op aan om het vredesverdrag te kunnen opstellen zonder tussenkomst van de grootmachten. Japan mocht dan wel een gemoderniseerd leger hebben, maar tegen de legers van de grootmachten zou het geen kans maken. Verder probeerde Japan om zijn oorlogsbuit te maximaliseren door de oorlog zo lang mogelijk te laten aanslepen. Op territoriaal vlak ging Japan voor de vordering van het Liaodong schiereiland en Taiwan, met het oog op latere uitbreiding van het Japanse rijk.
[bewerk] Mislukte vredesonderhandelingen
Binnen de week na de val van Port Arthur, zet de Chinese regering een eerste vredesmissie op gang. Deze werd geleid door Gustav Dertring, een Duitser die goede banden had met Li Hongzhang en die was aangesteld tot commissaris van de douane van Tianjin, en Alexander Michie, correspondent voor de London Times in Tianjin. Op 26 November 1894 komen ze aan in Hiroshima met een brief van Li Hongzhang gericht aan de toenmalige premier Ito Hirobumi (伊藤博文). De opdracht van Detring bestond uit het bezorgen van de brief en het uithoren van de mogelijke Japanse vredeseisen. Maar de vredesmissie werd niet eens ontvangen door Ito Hirobumi en werd 2 dagen na zijn aankomst teruggestuurd. Japan voelde zich vernederd door het feit dat China 2 buitenlandse, weinig betekende vertegenwoordigers naar Japan stuurde. Voor China was het enerzijds een manier om de aandacht van de grootmachten te krijgen.Anderzijds kon China Japan publiekelijk vernederen.
Met het oog op een optimale oorlogsbuit, wordt na de mislukte onderhandelingen de militaire druk door Japan verhoogt. Binnen een maand na de eerste vredesmissie, wordt er een tweede vredesmissie naar Japan georganiseerd. Deze keer vertegenwoordigd door John Watson Foster, voormalige staatssecretaris van de Verenigde Staten; Zhang Yinhuan, Raadsminister, voormalige vice-directeur van het Bureau voor Opbrengsten en minister van het Buitenlands Bureau van China (Zongli Yamen); Shao Youlian, voormalige verantwoordelijke van China in St. Petersburg, vroegere gouverneur van Taiwan en uitvoerend gouverneur van Hunan. Door de aanwezigheid van Foster kreeg deze tweede vredesmissie wat geloofwaardigheid bij de Japanners. Deze keer werden de onderhandelaars met meer respect behandeld, en werd er rond de tafel gezeten. Maar toen de Japanse onderhandelaars te horen kregen dat de Chinese gezanten geen autoriteit hadden om de basistekst van een vredesverdrag te tekenen, kregen ze in een speech van Ito Hirobumi te horen dat China zijn verantwoordelijkheid van grootmacht niet serieus nam en dat Japan slechts bereid was de onderhandelingen aan te vatten indien er een Chinese delegatie zou komen die de volmacht had om een vredesverdrag te ondertekenen. Waarop ook deze Chinese vredesmissie naar huis werd gestuurd.
[bewerk] Minachting van de Chinezen
De Chinezen proberen de Japanners voor schut te zetten door hen geen hoog gekwalificeerde vredesonderhandelaars te sturen. Soms worden er wel goede voorstellen voor vertegenwoordigers van de vredesmissies naar voor gebracht, maar deze worden verworpen door de hoogste Chinese autoriteiten. China wil zijn hoogste minachting aan Japan tonen, maar de Japanners spelen het spelletje mee. Met de winnende hand in de oorlog, verhogen de Japanners de militaire druk zodanig dat China niet anders kan dan een gekwalificeerde vredesmissie te sturen. Maar door het lange aanslepen en doordat de Chinese regering niet wil toegeven om Japan als gelijke te behandelen en toch de mogelijkheid had om de oorlog vroegtijdig stop te zetten, maakt China grote verliezen. Het hele Beiyang Leger, waaronder ook de Chinese vloot behoort, werd vernietigd of gevangen genomen en duizenden mensen kwamen om. Verder werd nu ook Weihaiwei door de Japanse grondmacht veroverd en hadden ze samen met de verovering van Liaodong en Port Arthur een gunstige strategische positie om door te stoten naar Peking. Indien China niet zo snel mogelijk de vredesonderhandeling zou starten, stond haar de totale vernietiging te wachten. Maar dat was echter niet de intentie van Japan, want anders kreeg het de andere grootmachten tegen zich.
[bewerk] De derde vredesmissie
De zondebok die de derde vredesmissie zou vertegenwoordigen was Li Hongzhang. Hij was een expert in buitenlands beleid, stichter van het gemoderniseerde Beiyang Leger en had in China de westerse technologie geïntroduceerd. Voor zijn nieuwe verantwoordelijkheid werd hij voor zijn vertrek nog eerst in volle eer hersteld door de Chinese keizer. Op 19 maart 1895 kom Li Hongzhang samen met zijn gezanten aan in de haven van Shimonoseki. Daar wordt hij ontvangen door Premier Ito Hirobumi, die aangesteld was als onderhandelaar voor Japan. Al snel gaan de onderhandelingen van start en wordt er gesproken over de geschillen tussen beide landen. Verder stelde Li Hongzhang een onmiddellijk staakt-het-vuren voor. Maar dat wordt door de Japanners afgewezen. In plaats hiervan, wordt er door Japan een staakt-het-vuren voorgesteld met heel wat extra eisen, waaronder de bezetting en de ontwapening van heel wat belangrijke Chinese gebieden. Het was onmogelijk voor Li Hongzhang om op deze eisen in te gaan, het werd tevens ook door de Chinese hoogste raad afgewezen. Maar voor Japan was het niet de bedoeling dat de eisen ook direct aanvaard zouden worden. Japan hoopte dat de oorlog nog even verder zou duren omdat de Japanse vloot op weg was voor om Taiwan te bezetten. Taiwan was voor Japan een belangrijke strategische positie om na de oorlog te zorgen voor de verdere uitbouw van het Japanse imperium aan het vaste land.
Op 24 maart, toen de onderhandelingen werden verder gezet, waarschuwde Li Hongzhang Ito Hirobumi dat Japan voorzichtig moest zijn indien de vredeseisen van Japan gepaard gingen met de interessen van de Westerse grootmachten. Verder verklaard hij dat Japan Taiwan zal aanvallen, en dat daarom het staakt-het-vuren werd geweigerd. Na de vergadering beloofde Japan zijn eisen volgende morgen tijdens de vergadering voor te leggen. Maar toen Li Hongzhang terugkeerde naar zijn loge, werd hij door een Japanse jongere beschoten. De kogel kwam terecht in zijn linkerkaak, maar Li weigert om de kogel te laten verwijderen omdat dan de onderhandelingen langer zouden aanslepen dan nodig was. En dat zou alles behalve voordelig zijn voor China. Na de aanslag is heel Japan verontwaardigt en toont begrip voor het doorzettingsvermogen van Li Hongzhang. De Meiji Keizer (明治天皇) stuurt zijn persoonlijke dokters en verontschuldigd zich publiekelijk aan de Chinese regering. Ook in de massapers verontschuldigt Japan zicht tegen China. Hier stelt Japan zich op als mindere tegenover China, hoewel het via de oorlog door China als gelijkwaardige grootmacht erkend wou worden. Men was bang dat Li de onderhandelingen stop zou zetten om zo een tussenkomst van de andere grootmachten te veroorzaken. De Meiji Keizer stelde zelfs een staakt-het-vuren voor een periode van drie weken voor, maar deze geld niet voor Taiwan en de Pescadores.
Op 1 april, ontmoet Li Jingfang, geadopteerde zoon van Li Hongzhang, de Japanse minister van het buitenlandse beleid Mutsu Munemitsu (陸奥宗光). Nadat Mutsu de gevolmachtigde bevoegdheden van Li Jingfang had goedgekeurd, legde hij Li Jingfang het 11 artikel bevattende verdragsontwerp voor. Het ontwerp weerspiegelde de wensen van de grote groepen in de regering: de Japanse vloot eiste Taiwan op, het leger had zijn oog laten vallen op het Liaodong schiereiland en het ministerie van financiën was tevreden met een grote oorlogsschuld van China. Na verdere onderhandelingen, China vond de territoriale eisen van Japan onaanvaardbaar en de oorlogsschuld te groot, komen beide partijen tot een besluit en wordt op 17 april het verdrag door de gevolmachtigden ondertekend.
[bewerk] Betrokken Partijen
De onderhandelingen en de opstelling van het verdrag werden geleid door John Watson Foster, gewezen staatssecretaris van Amerika en tevens adviseur van de Chinese Qing Dynastie. Het werd ondertekend door Ito Hirobumi en Mutsu Munemitsu in naam van de Japanse Keizer, en door Li Hongzhang en Li Jingfang, die de Chinese Keizer vertegenwoordigden.
[bewerk] Gevolgen
Door de nadelige gevolgen van het Verdrag van Shimonoseki voor China, stootte de Chinese Keizer op veel verzet uit de provinciën en de Hoge Raad. Men verzocht de keizer het verdrag te verwerpen en de oorlog verder te zetten. Men was zelfs bereid deze oorlog verder te financieren. Toen de keizer Li Hongzhang terugriep naar China, stuurde hij John Watson Foster naar China. Foster herinnerde de keizer eraan dat hij de autoriteit en toelating had gegeven, na de vredesvoorwaarden en na het advies van de Hoge Raad te hebben aanhoord, om het verdrag te tekenen. En indien hij de ratificatie van het verdrag zou verwerpen, zou de keizer zichzelf en de Hoge Raad ten schande maken voor de hele wereld. Verder werd hem, door voorstanders van het verdrag, de nadruk gelegd op het feit dat de weg naar Peking en Mukden nog altijd open lag voor de Japanse troepen. Deze twee steden waren belangrijke symbolische plaatsen voor de Qing Dynastie, zodat de keizer de ratificatie van het verdrag aanvaardde.
Vanuit Rusland werd er gereageerd met angst op een verdere opmars van het Japanse leger naar Rusland. Rusland was zelf op zoek naar uitbreiding aan de Oost-Aziatische kustlijn, Rusland wilde een ijsvrije haven voor de aanvoer en de handel van goederen. Om zijn grenzen te versterken zorgde Rusland dat de bouw van de Trans-Siberische spoorlijn vroegtijdig zou klaar zijn en dat deze zelfs door Mantsjoerije kruiste.
Op 23 april, zes dagen na de ratificatie van het Verdrag van Shimonoseki, spoorden Rusland, Duitsland en Frankrijk Japan aan om het Liaodong schiereiland terug te geven aan China onder het voorwendsel dat het een continue dreiging voor zou vormen voor de Chinese hoofdstad en dat het een eeuwige hindernis zou zijn voor de vrede in het Verre Oosten. Dit “vriendelijk advies” wordt ook wel de Drie Landen-Interventie (三国干渉) genoemd. Japan gaf het gebied terug aan China maar eiste er wel een vergoeding voor. De Chinezen waren bereid deze vergoeding te betalen, maar werden door Rusland aangespoord dat niet te doen en Japan een verdrag te laten ondertekenen dat China het gebied aan een andere grootmacht zou afstaan.
[bewerk] Bronnen
- Vande Walle, Willy, en Hans Coppens. Geschiedenis van het Moderne Japan. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven, 2003.
- Paine, S.C.M. The Treaty of Shimonoseki and the Triple Intervention. In The Sino-Japansese War of 1894-1895: Perceptions, Power and Primacy. Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
- http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Shimonoseki
- http://www.encyclopedia.com/html/S/ShimonT1r.asp
- http://www.isop.ucla.edu/eas/documents/1895shimonoseki-treaty.htm
- http://sun.menloschool.org/~sportman/westernstudies/second/24/2003/eblock/leet/
 |
Meer bronnen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Verdrag van Shimonoseki op Wikisource |
| Bron(nen): |
|
De informatie op deze pagina, of een eerdere versie daarvan, is geheel of gedeeltelijk afkomstig van de Faculteit Letteren aan de KULeuven. |
