Tritium
Tritium (symbool T of 3H) is een isotoop van waterstof met in de atoomkern een proton en twee neutronen, in plaats van alleen maar een proton. De atoommassa bedraagt 3,016049. Tritium is radioactief (beta-verval, ca. 18,6 keV) met een halfwaardetijd van ongeveer 12,26 jaar. De laag-energetische elektronen (betastralen) van tritium dringen niet door de menselijk huid heen. Het is alleen gevaarlijk als het in grote hoeveelheden wordt opgenomen. De lage energie van de straling maakt het ook moeilijk deze te detecteren. Tritium is bij standaard temperatuur en -druk een gas, net als waterstof. Tritium komt in de natuur voor door de interactie van kosmische straling met deuteriumkernen in waterdamp in de atmosfeer; het ontstaat in kernreactors als 6lithiumkernen aan een neutronenbron worden blootgesteld.
De chemische eigenschappen van tritium zijn nagenoeg gelijk aan die van waterstof. Door de, ten opzichte van waterstof, drie maal zo grote atoommassa zijn de fysische eigenschappen van veel tritiumverbindingen echter meetbaar verschillend van de analoge verbindingen van waterstof.
Het wordt wel gebruikt in atoomwapens en in experimentele installaties voor kernfusie omdat het relatief makkelijk kernfusie ondergaat. Het vindt ook toepassing en in lichtgevende stoffen (b.v. horlogewijzers), waarbij natuurlijk de stralingshygiëne bepaalde eisen aan de verwerkingstechniek stelt.
Toepassingen zijn verder veelal in militair materiaal. Dit vooral als lichtbron voor het richten van wapens, in militaire horloges (zoals Traser en Luminox) en tegenwoordig in Engeland zelfs in sleutelhangers. Deze sleutelhangers (en ander materiaal) blijven 10-20 jaar licht geven.
Tritium werd in 1934 voor het eerst gemaakt uit deuterium door Ernest Rutherford, die samenwerkte met Marcus L. Oliphant en Paul Harteck. Rutherford kon het tritium niet zuiver verkrijgen, een taak waar later Luis Alvarez wel in slaagde, die ook deduceerde dat de substantie radio-actief moest zijn, wat juist bleek. W. F. Libby ontdekte dat tritium kon worden gebruikt om de ouderdom van waterlagen vast te stellen, wat b.v. toepassingen heeft bij wijnjaren en grondwatermonsters. De techniek is analoog aan koolstofdatering. Atmosferische kernproeven veroorzaakten in de jaren zestig een duidelijke piek in de hoeveelheid aanwezig tritium in de atmosfeer.
