Toetanchamon
Toetanchaton, Mencheperoere |
 |
| Farao van de 18e Dynastie |
|
|
|
|
|
| Toetanchamon in hiërogliefen |
| serekh of Horusnaam |
|
|
|
| Nebtynaam |
|
|
|
| Gouden Horusnaam |
|
|
|
|
| praenomen of troonnaam |
|
|
|
| nomen of geboortenaam |
|
|
|
Toetanchamon was een farao van de 18e Dynastie van het Oude Egypte. Hij heette eerst Toetanchaton, later werd veranderd in Toetanchamon wat betekent: "Levend beeld van Amon". Zijn troonnaam Nebcheperoere betekent: "Heer van de manifestaties van Ra".
Lange tijd werd gedacht dat Nefertiti zijn moeder was, maar men is er tegenwoordig van overtuigd dat Toetanchamon een zoon was van Achnaton bij één van zijn bijvrouwen (vermoedelijk Kiya). Toetanchamon was geen opvallende farao. Zijn beroemdheid is vooral te danken aan het zeldzame feit dat zijn graf, toen het in 1922 door Howard Carter werd gevonden, vrijwel ongeschonden bleek te zijn. Het voor een farao kleine graf bevatte meer dan 3500 kunstvoorwerpen. Toetanchamon was gehuwd met Anchesenamon en was de opvolger van Achnaton, hoewel er tussen hen beiden waarschijnlijk nog een farao Smenchkare geregeerd heeft. Hij was slechts negen jaar oud toen hij farao werd en ook nog erg jong toen hij stierf (ca. 18-19 jaar oud) Hij groeide op in de stad Amarna. Aanvankelijk was zijn naam niet Toetanchamon maar Toetanchaton, naar de Egyptische god Aton, een god zonder gezicht die werd aanbeden nadat Achnaton een drastische wijziging in de godsdienst van het Egyptische rijk had doorgevoerd door het monotheïsme in te voeren.
Onder de regering van Toetanchamon keerde Egypte terug naar de traditionele religie van Egypte, de verering van alle oude goden werd in ere hersteld en Toetanchaton nam de naam Toetanchamon aan.
Veel rond zijn korte regeringsperiode is nog steeds een raadsel. Het is niet helemaal duidelijk waarom hij zo jong gestorven is. Op basis van tweedimensionale röntgenopnamen suggereerde een Brits team in de jaren zestig een schedelbreuk, wat de hypothese zou staven dat Toetanchamon was vermoord. Het is wel duidelijk dat er in zijn tijd grote spanningen waren in Egypte, nadat het religieuze beleid van zijn voorganger Achnaton tot een grote chaos geleid had. Bovendien waren er oorlogen, onder andere met de Nubiërs en de Hittieten. Een paleisrevolutie viel ook niet uit te sluiten.
In 2005 had een Egyptisch team onder leiding van Zahi Hawass de kans om een (driedimensionale) CT-scan uit te voeren van de mummie van Toetanchamon. Forensische experts kwamen zo tot de conclusie dat de zogenaamde hoofdwonde die op de tweedimensionale opnames was gezien een extra holte was waaruit de balsemers de hersenen naar buiten haalden. Wat in de jaren zestig voor een bloedklonter was aangezien bleek een prop hars te zijn. Men vond wel een beenbreuk net boven de linkerknie. De jonge farao is volgens het team dan ook overleden door een aanval van koudvuur nadat hij zijn been had gebroken. De hypothese dat hij vermoord was, kwam hiermee in de verdrukking.
Toetanchamon werd opgevolgd door de veel oudere hogepriester Ay, een aangetrouwd lid van de koninklijke familie, die waarschijnlijk de man achter de troon van de jonge Toetanchamon was. Volgens de onderzoekers die de moordhypothese ondersteunden was hij mogelijk ook zijn moordenaar toen de jonge prins meer zijn eigen wil begon door te drijven. Ays regering duurde ook maar vier jaar en de farao na hem (generaal Horemheb) verwijderde de namen van Achnaton, Smenchkare, Toetanchamon en Ay uit de annalen en koningslijsten van het land om ze zo aan de vergetelheid prijs te geven.
Toch verstoorde Horemheb Toetanchamons graf niet, wat er mogelijk op wijst dat hij toch wel respect voor de jonge koning had. De ironie wil dat dit het enige koningsgraf is dat vrijwel ongeschonden is gevonden. Het graf is ongeschonden gebleven doordat het tijdens de bouw van het graf voor Ramses VI uitgegraven zand op de ingang van het graf van Toetanchamon werd gegooid. Zo bleef deze toegang ongeschonden, tot het graf in 1922 door Howard Carter, Lord Carnavon en zijn mensen werd ontdekt. Het graf maakt ondanks alle pracht en praal een tamelijk haastig bijeengeraapte, en voor een farao bijna armoedige indruk. Het was waarschijnlijk voor iemand anders bedoeld; voor een hogere officier, of een vrouwelijk lid van de faraofamilie.
Naar de wens van Howard Carter werd de mummie na grondig onderzoek weer teruggelegd in de sarcofaag van zijn eigen graf.De schat die in Toetanchamons graf gevonden werd is inmiddels wereldberoemd, hoewel het een ontnuchterende gedachte is dat het oorspronkelijk waarschijnlijk een van de minder luxueuze faraograven geweest moet zijn.
