Tiktaalik

Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Klasse:	Sarcopterygii (Spiervinnigen en viervoeters)
Geslacht:	Tiktaalik

Soort

Tiktaalik roseae
Shubin, 2006

Tiktaalik roseae is een uitgestorven diersoort die door sommige wetenschappers gezien wordt als de schakel tussen de vissen en de gewervelde landdieren. Dit dier leefde 383 miljoen jaar geleden tijdens het Devoon-tijdperk in de moerassen van wat nu Canada is. De vondst van Tiktaalik werd in april 2006 gepubliceerd. Ander wetenschappers zijn van mening dat het hier niet kan gaan om een overgangsvorm.

Een team van wetenschappers vond in 2004 drie vrijwel complete, goed bewaarde fossielen van Tiktaalik op het Canadese eiland Ellesmere Island. Het grootste dier had een lengte van bijna 3 meter. Tegenwoordig ligt Ellesmere Island meer dan 970 kilometer ten noorden van de noordpoolcirkel, maar in het Devoon was het in een wat zuidelijker positie een onderdeel van het supercontinent Pangaea; het aardklimaat was ook veel warmer in die tijd.

De naam Tiktaalik komt uit de taal van de Inuit, de lokale bewoners van het hedendaagse Ellesmere Island, en betekent zoiets als "grote vis uit ondiep water" en het is de Inuit-naam voor de kwabaal.

Fragment schedel (voorzijde)

Fragmenten ledemaat.

Voor de vondst van Tiktaalik was bekend dat tijdens het Devoon de lobvinnige vissen zich ontwikkelden tot landlevende gewervelden. Er bestond echter een gat van ongeveer 20 miljoen jaar tussen Panderichthys, een 385 miljoen jaar oude vis met de eerste aanpassingen voor een leven op het land, en Acanthostega, het oudst bekende gewervelde landdier dat ongeveer 365 miljoen jaar geleden leefde. Tiktaalik valt wat betreft ouderdom en aanpassingen precies in het gat tussen beide soorten. Vermoedelijk was Tiktaalik een waterbewoner die zo nu en dan uitstapjes maakten op het land. Het land was ongeveer 380 miljoen jaar geleden nog het domein van de ongewervelde dieren. Hierdoor was er op het land voor Tiktaalik voldoende voedsel in de vorm van ongewervelde dieren en bovendien geen gevaar van gewervelde roofdieren.

Tiktaalik had een krokodilachtig uiterlijk met een brede snuit met scherpe tanden, wat aangeeft dat het zeer waarschijnlijk een roofvis was. De bouw van de poten, de nek en de borstkas hebben aanpassingen voor een leven op het land. Hij had een echt schouder-, elleboog- en polsgewricht. De neusgaten, aangepast aan het ademen van lucht, en ogen bevonden zich op de bovenkant van de kop. Daarnaast had Tiktaalik denkelijk ook vinnen en een geschubde huid als een vis.