Sumer

Sumer of Sumerië (ook Soemer respectievelijk Soemerië of Shumer, Egyptisch Sangar, Bijbels Shinar) is de oude, oorspronkelijk door de Akkadiërs gegeven, naam voor een rijk, cultuur, landstreek en antieke beschaving gelokaliseerd in het zuidelijk deel van Mesopotamië (hedendaags zuidoost Irak), waar de rivieren Eufraat en Tigris in de Perzische Golf uitmonden. De Sumeriërs zelf noemden het ki-en-gir (het land van de beschaafde heersers). Samen met de noordelijke streek Akkad maakt het deel uit van het Tweestromenland. Sumer wordt beschouwd als de eerste samenleving ter wereld met alle kenmerken van wat we een 'beschaving' noemen. Sumer wordt dan ook beschouwd als de wieg van de beschaving.

Sumer is de naam die ook algemeen gegeven wordt aan het zuidelijke deel van het latere Babylonië, vergelijkbaar met de naam Akkad voor het noordelijke deel. Vandaar ook de naam Sumer en Akkad voor Babylonië.

De Sumerische beschaving bestond uit een verzameling van stadstaten. Iedere stadstaat had zijn eigen vorst. Wel werd vanaf het midden van het 4e millennium voor Christus de leider van de machtigste stadstaat gezien als de koning van de regio.

[bewerk] Geschiedenis

De geschiedenis van Sumerië wordt gewoonlijk verdeeld in vijf perioden:

• de Urukperiode, ca. 4000-3000 v. Chr. In deze periode vestigden de Sumeriërs zich in het land. Dorpen groeiden uit tot steden. Van die steden was Uruk het belangrijkst door zijn Inannatempel, die een grote regionale uitstraling had.
• de Jemdet Nasr-periode, ca. 3100-2900 v. Chr. In deze periode veranderden de centra van de steden in heiligdommen, de bevolking groeide en de irrigatie van de akkers werd geïntensifieerd.
• de Vroege Dynastie,
• de Akkadtijd
• en de Ur III-periode.

De hele geschiedenis van Sumerië bestrijkt een periode van 3800 tot 2000 v. Chr. Er zijn aanwijzingen voor Sumerische activiteit van voor de Urukperiode en na de Ur III-periode, maar er is relatief weinig bekend van de periode hiervoor. In de periode erna werd de streek voornamelijk gedomineerd door de Babyloniëers.

Sumerië werd vermoedelijk voor het eerst bevolkt vanaf 4500-4000 v. Chr. door een volk dat door archeologen wordt aangeduid als Ubaidiërs of Obeidiërs, naar het dorp al-Ubaid waar resten zijn gevonden. Dit volk legde moerassen droog en zorgde voor irrigatie, zodat landbouw mogelijk werd. Ook dreven ze handel en werden in werkplaatsen potten gebakken en leer gelooid.

De Sumeriërs trokken rond 3500 v. Chr. het gebied binnen. Hun herkomst staat niet vast; sommigen vermoeden dat ze uit Anatolië kwamen, maar India is ook goed mogelijk. Zij spraken Sumerisch, een agglutinerende taal.

Verder stroomopwaarts in een streek die Akkad heette was dat anders. De bevolking daar sprak een Semitische (d.w.z. Afro-Aziatische) taal. Vanaf 5000 v. Chr. is er al sprake van het ontstaan van een georganiseerde samenleving.

Rond 3300 v. Chr. ontstond de oudste vorm van het schrift, eerst een pictografisch schrift, waaruit later het spijkerschrift ontwikkeld werd. In archeologische laag 4 van Uruk (3e millennium v. Chr.) werden kleitabletten met een schrift dat een ontwikkeling naar het spijkerschrift vertoont, en het spijkerschrift bleef in gebruik tot na de tijd van Alexander de Grote.

Sumeriërs ontwikkelden de eerste wetgeving en stadstaten. Het wiel is waarschijnlijk ook door de Sumeriërs uitgevonden (maar de bewoners van de steppe ten noorden van de Zwarte Zee worden ook als mogelijke uitvinders van het wiel genoemd), evenals het pottenbakkerswiel. Ze waren ook begaafd in het meten van dingen. Zij bestudeerden o.a. het heelal. Zij maten de stand van Venus met een rechthoekig raam en de tijd in secondes met een pendule en waterklokken.
Vanaf ongeveer 2900 v. Chr. begint de dynastieke tijd.

De komst van overheersers of klimaatverandering doen veetelers uitwijken naar de valleien (economische vluchtelingen, de Bedoeïnen). Deze komen in de landbouwgebieden terecht, ook aangetrokken door de rijkdommen van de vruchtbare bevolkte valleien.
Nomadische volkeren zijn ruwer van aard en cultuur maar ook sterke handelaars. Ze grijpen uiteindelijk de macht in Soemerië en stichten een koninkrijk. Ze spreken een Semitische taal.

De tijd van Sargon van Akkad en de Semitische tijd 2335 v. Chr.-2212 v. Chr.

Vanaf 2212 v. Chr. Overheersing door de Guti.

Vanaf ca. 1900 v. Chr. nemen de Amorieten de macht over in Sumer en zijn de Sumeriërs niet meer als apart volk te onderscheiden.