Stereo (audio)
Stereo verwijst over het algemeen naar tweekanaals geluidsopname en/of weergave: een opname die gelijktijdig voor twee luidsprekers een signaal bevat, in tegenstelling tot een monoraal geluid, waarvoor één kanaal wordt gebruikt. Het doel van stereo-opname is door middel van verschillen tussen beide signalen een ruimtelijke luisterervaring te creëren, waarmee de plaatsbepaling van de bron, in ieder geval voor een deel, wordt gereproduceerd. Bij mono-geluid is dit niet mogelijk. Men spreekt bij stereo over een linker- en een rechterkanaal.
Voorbeelden van stereo geluidsdragers zijn de compactdisc en veel radiouitzendingen.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Al voor de Tweede Wereldoorlog werd met meerkanaalsopname en -weergave geëxperimenteerd. Een voorbeeld is de muziekopname van Disney's Fantasia die in 1938 al gebruik maakte van liefst zeven geluidskanalen en waarbij voor de weergave in de bioscoop tientallen luidsprekers nodig waren.
Philips gebruikte stereofonische opname en weergave in 1948 voor een experimenteel "Duplicaatconcert" van de Grote Zaal in de Kleine Zaal van het Concertgebouw in Amsterdam. Toen al werd stereofonie noodzakelijk geacht om een realistische reproductie van het concert te kunnen realiseren. Niet minder interessant waren de bevindingen van de luisteraars, waaronder orkestleden, waarvan de meerderheid zeer te spreken was over de nauwkeurigheid van de weergave en sommigen zelfs vonden dat ze zich - mede dankzij de duisternis in de Kleine Zaal (omdat er geen orkest te zien was) - nog beter konden concentreren op de muziek!
Sedert 1986 is NICAM digitale stereo door de BBC "System I" voor het eerst gebruikt bij "First Night of the Proms"
[bewerk] Soorten stereo
Wanneer beide signalen van het stereosignaal identiek zijn, is er geen sprake van stereo, maar van mono. Stereo berust dus op een verschil tussen het linker- en rechtersignaal. Er zijn twee hoofdsoorten stereo te onderscheiden.
[bewerk] Intensiteitstereo
Vooral bij muziekregistratie wordt stereo verkregen door het niveau van één van de kanalen aan te passen. Het geluid lijkt dan te komen uit het kanaal met het hoogste niveau. De technische term hiervoor is panorama of panning.
[bewerk] Looptijdstereo
Looptijdstereo is gebaseerd op het feit dat het signaal van één van de kanalen een vertraging heeft ten opzichte van die van het andere. Deze vertraging is doorgaans in de orde van grote van enkele milliseconden. De oren van de mens en de meeste dieren zijn hierop gefixeerd, dankzij de afstand ertussen. Als een geluidsbron zich aan de zijkant van het hoofd bevindt dan zal het oor aan de kant van de bron de geluidsgolven een fractie eerder opvangen dan het andere oor. Het vermogen om op deze manier een geluidsbron te lokaliseren wordt richtinghoren genoemd.
[bewerk] Surround
Zie Surround sound voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Bij surround is er sprake van meer dan twee kanalen. Doorgaans betreft het een stereoopstelling die aangevuld is met kanalen die de luisteraar van andere richtingen benaderen.
