Spiritus (alcohol)
Spiritus of brandspiritus is een alcohol die gebruikt wordt als schoonmaakmiddel en brandstof. Spiritus bestaat grotendeels uit ethanol. Aan spiritus is een giftige stof toegevoegd (meestal methanol) die het drinken ervan gevaarlijk maakt, en daarnaast een blauwe kleurstof om de zo behandelde alcohol goed herkenbaar te maken. Over zo behandelde alcohol hoeft dan geen accijns te worden betaald. De samenstelling van brandspiritus is doorgaans: 85% ethanol, 10% water, 3% methanol, 1% aceton en 1% pyridine (geurstof) plus blauwe kleurstof.
Het woord spiritus is Latijn voor geest en duidt erop dat spiritus snel verdampt.
Een spiritusbrander is heel eenvoudig. De vloeistof zit in een open bakje, dat is afgedekt door een gaas. Dit kan gewoon worden aangestoken zonder ontploffingsgevaar of gevaar voor een steekvlam. Dat kan wel optreden als spiritus direct vanuit de fles op een brandende of smeulende barbecue wordt gegoten.
In laboratoria worden wel spiritusbranders met een pit gebruikt, omdat de spiritusvlam niet roet en zich goed leent voor het verwarmen van glaswerk met vloeistoffen erin. Als er een gasaansluiting beschikbaar is wordt hier echter meestal voor een bunsenbrander gekozen.
Een spiritusbrander wordt wel gebruikt door kampeerders. Sommige spiritusbranders, voorzien van een luchtpompje, vergassen de spiritus. Deze geven bij een gelijke massa verbrand materiaal wat meer energie.
De verbrandingswaarde van spiritus is 18 × 109 J/m3
In huishoudens wordt spiritus gebruikt in fonduestellen om de fondue warm te houden. Ook wordt spiritus gebruikt bij het ramenlappen. Een scheut spiritus in het water zorgt dat het glas goed wordt ontvet, en zorgt er ook voor dat er minder strepen achterblijven.
Bij het gebruik van spiritus is voorzichtigheid altijd geboden. De lichtblauwe vlam is zeker in de buitenlucht of in een goed verlichte ruimte zeer moeilijk te zien. Ook de plas gemorste spiritus zelf is op veel ondergronden zoals tapijt, kleding, gras, asfalt vaak vrijwel niet te zien. Daardoor is het zowel voor slachtoffers als hulpverleners vaak zeer moeilijk in te schatten waar het precies brandt en waar het veilig is. Een blusdeken is het beste middel tegen spritusbrand. Brandblussers blazen en kunnen dus vloeistof en damp verder verspreiden. Spiritus laat zich ook niet goed met water doven.
Overigens bedraagt de dichtheid van spiritus 0,85 x 103 kg/m3.
[bewerk] Zie ook:
- Spiritus, voor het Griekse leesteken
