Spar
- Voor de supermarktketen zie Spar (supermarkt)
| Spar | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Fijnspar (Picea abies) |
|||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| geslacht | |||||||||||||
| Picea |
Spar (Picea) is een geslacht van naaldbomen, dat belangrijk bijdraagt aan de bossen op het Noordelijk Halfrond. Verschillende soorten van het geslacht Spar staan niet alleen in het bos, maar worden ook gekweekt voor de sier. Voor sierdoeleinden zijn er kweekvormen met alle mogelijke vormen, zoals bol, piramide, dwerg en treur.
De bomen behouden het hele jaar door hun naalden.
De spar is van de den (Pinus) te onderscheiden doordat de naalden bij de spar afzonderlijk en bij de den bij elkaar staan. Ook heeft de spar platte, driehoekige of vierhoekige naalden en de den ronde. Bij de Fijnspar staan de naalden rondom de twijg. Bij de Zilverspar (Abies) en de Douglas (Pseudotsuga), die tot andere geslachten behoren, staan ze in hetzelfde vlak in twee rijen aan weerskanten van de twijg. Integenstellling tot de zilverspar (Abies) komt bij de spar (Picea) een deel van de bast mee als een naald wordt uitgetrokken. Er zit bij de spar dus altijd een vlaggetje aan de losgetrokken naald.
De takken staan in kransen rondom de stam. De zijtakken staan in twee rijen min of meer tegenover elkaar.
De naalden van vele soorten aan de horizontale takken zijn zodanig omgekeerd dat de onderkant naar boven wijst. De bovenkant is dus eigenlijk de onderkant.
De leerachtige kegels hangen aan de takken en kleuren in de herfst bruin. De zaden zijn dan rijp, maar kunnen pas uit de kegel vallen als de schubben uit elkaar gaan staan wat pas in het volgend voorjaar gebeurt. In de daaropvolgende herfst vallen deze kegels dan af.
Inhoud |
[bewerk] Bekende soorten
[bewerk] Fijnspar
De fijnspar (Picea abies, syn. Picea excelsa) komt voor in Noord- en Oost-Europa evenals in grote delen van Azië. De fijnspar kan 40 m hoog worden en 100-150 jaar oud. Er zijn echter bomen bekend die 220 jaar oud zijn. De schors van de Fijnspar heeft een roodachtige kleur. De naalden zijn 12 tot 24 mm lang. De lichtbruine kegels zijn 10 tot 19 cm lang en gesloten 2,5 cm dik. Het timmerhout van de Fijnspar wordt vuren genoemd.
De Slangenspar (Picea abies 'Virgata') wordt zo genoemd om de willekeurig kronkelende takken.
[bewerk] Blauwspar
De Blauwspar (Picea pungens) is inheems in Noord-Amerika en kan daar 30 m hoog worden. In Canada komt deze soort alleen in struikvorm voor. In Alaska kan deze soort zelfs groeien in bodems die tot meer dan 50 cm diep blijvend zijn bevroren, maar blijft dan wel zeer laag.
[bewerk] Sitka spar
De Sitka spar hoort thuis langs de noordwestkust van Noord-Amerika in vochtige gebieden van Noordwest-Californië tot in Alaska en komt in de regel niet verder dan 60 km, soms tot 200 km in valleien, uit de kust voor. De boom kan 80 m hoog worden en de takken hangen enigszins. De bast is in het begin grijs later purperachtig bruin. De naalden zijn driehoekig en 15 tot 25 mm lang. Omstreeks 1970 werd in Nederland in plaats van Fijnspar de Sitka spar als bos aangeplant. In totaal wordt het areaal Sitka spar in Nederland op minder dan 2000 ha geschat.
Het hout van amerikaanse bomen van de Sitka spar wordt gebruikt als klankhout voor kasten van luidsprekers en de stam voor masten en gieken. Vroeger werd dit hout ook gebruikt voor de dragende delen van een houten vliegtuig.
[bewerk] Servische spar
De Servische spar (Picea omorika) kan 30 m hoog worden en heeft afhangende takken en een vrij smalle vorm. De bovenzijde van de naalden is groen en de onderzijde blauw.
[bewerk] Witte spar
De witte spar (Picea glauca) komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika.
[bewerk] Gebruik
Van bepaalde sparrensoorten kan hars en terpentijn gewonnen worden. De hars wordt verwerkt in balsems tegen reumapijn en longaandoeningen.
Ook kan van het vocht uit de naalden en takjes met toevoeging van gember, hop, stroop of suiker en gist sparrenbier gemaakt worden. Dit bier werd vroeger op de zeilschepen gedronken als middel tegen scheurbuik.
[bewerk] Kerstboom
De Fijnspar wordt veel als kerstboom gebruikt en hier dan ook speciaal voor gekweekt. Duurdere kerstbomen zijn de Blauwspar (Picea pungens) en de Nordmann-spar (Abies nordmanniana), die trager groeien, maar waarvan de naalden minder snel uitvallen. De Nordmann-spar behoort tot het geslacht Zilverspar. Kerstbomen met kluit zijn veel minder brandbaar dan bomen zonder kluit.
