Slag bij Khaybar
| Slag bij Khaybar | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Conflict | Slag bij Khaybar | ||||||||||||||
| Datum | 629 na Christus | ||||||||||||||
| Plaats | Khaybar | ||||||||||||||
| Resultaat | Moslim overwinning | ||||||||||||||
|
|||||||||||||||
| Partijen | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
De Slag bij Khaybar werd uitgevochten in het jaar 629 tussen moslims en de joden van Khaybar, een oase gelegen 150 km van Medina in het westen van het Arabische schiereiland (het tegenwoordige Saudi-Arabië). Nadat er geruchten waren dat de joden zich tegen de moslims keerden, ondanks eerdere afspraken, werd door de moslims besloten om ten strijde te trekken tegen hen. De slag eindigde met een overwinning voor de moslims en leverde genoeg geld, wapens en steun van lokale stammen aan de moslims om 18 maanden later Mekka te kunnen veroveren zonder een noemenswaardige strijd. De joden van Khaybar werden, zoals gebruikelijk in die tijd, gedood of tot slaaf gemaakt. Een aantal anderen ontvingen bescherming en werden dhimmi's.
Inhoud |
[bewerk] Achtergrond
[bewerk] Khaybar in de 7e eeuw
In de 7de eeuw werd Khaybar bewoond door joden die de grondleggers waren van het cultiveren van de oase en in hun inkomsten voorzagen door het telen van dadelpalmen, met handel en het uitoefenen van ambachten. Sommige voorwerpen die door de moslims werden gevonden - een belegeringsmachine, 20 balen Jemitisch kant en 500 mantels - wijzen op intensieve handel. Vroeger werd wel gedacht dat de belegeringsmachine gebruikt werd om onderlinge geschillen te beslechten, maar tegenwoordig gaat men ervan uit dat het om handelswaar ging, net als zwaarden, lansen, schilden en ander wapentuig.
De oase was verdeeld in drie gebieden: al-Natat, as-Shikk en al-Katiba, waarschijnlijk gescheiden langs natuurlijke lijnen als de woestijn, lavastromen en moerassen. In elk van deze regio's stonden forten of vestigingen met huizen, opslagplaatsen en stallen. Ieder fort werd bewoond door een familie en omgeven door akkers en boomgaarden. Vanuit defensief oogpunt werden de forten op heuvels of rotsblokken gebouwd.
[bewerk] De joden van Medina
In de jaren na de hidjra werd een 'grondwet' opgesteld voor de inwoners van Medina. Deze hield zoveel in als dat men zijn eigen geloof behield, maar het samenspannen met de Qoeraisjieten uit Mekka was verboden. Samen zou men de stad Medina verdedigen. Na de nederlaag van de Slag bij Uhud waren er echter geruchten dat de stam Banoe Nadir uit Medina niet meer loyaal was aan de eerdere afspraken. Deze stam zocht haar toevlucht in Khaybar. Na de Slag van de gracht doodden de moslims alle mannen van de Banoe Qoerayza, de enige overgebleven Joodse stam in Medina, en maakten zij alle vrouwen en kinderen tot slaaf.
[bewerk] Mohammeds aanvalsplannen
Tijdens de voorbereidingen van de aanval ondernam Mohammed stappen om enkele leiders van de joden van Khaybar te laten elimineren. Enkele moslims slopen de stad Khaybar 's nachts binnen en pleegden een aanslag op Aboe ar-Rafi ibn Abi al-Hoeqayq, een van de Khaybaarse stamhoofden. De joden zouden daarna bereid zijn geweest om te onderhandelen. Onderweg zou de delegatie echter aangevallen zijn en werden allen, op een na, gedood.
[bewerk] Voorbereidingen tot de verdediging
De verdrijving van de Banoe Nadir uit Medina maakte de joden van Khaybar bewust van het gevaar waarin zij verkeerden. Hoeyayy ibn Akhtab, het stamhoofd van Banoe Nadir, sloot zich met zijn zoon bij de Mekkanen en bedoeïenen aan die Medina tijdens de Slag van de gracht belegerden. Nadat de belegering van Medina op niets uitgelopen was, verdedigden zowel Hoeyayy ibn Akhtab als zijn zoon de Banoe Qoerayza die door de moslims belegerd werd, en werden zij, evenals de mannen van Banoe Qoerayza, gedood.
De oorlog met de moslims van Medina leek onafwendbaar, nadat de delegatie gedood was. De joden van Khaybar gingen een verbond aan met de joden van de oase Fadak en met de bedoeïenen van de stam Ghatafan. Het gebrek aan centrale leiding vanuit Khaybar verhinderde echter verdere defensieve voorbereidingen en ook familietwisten speelden de joden parten.
[bewerk] Verloop van de slag
De moslims onder leiding van Mohammed rukten in mei 629 naar Khaybar op. Volgens verschillende bronnen varieerde de kracht van zijn leger tussen 1400 en 1800 man en tussen 100 tot 200 paarden. Dankzij de snelheid en geheimhouding van de mars verrasten de moslims de joden toen zij naar hun akkers gingen om te werken. Als resultaat verzuimden de joden een centraal georganiseerde verdediging op te zetten en iedere familie moest zijn eigen verstevigde schuilplaats verdedigen. Bovendien zouden er bedoeïenen omgekocht zijn, waardoor verdere hulp aan Khaybar uitbleef. Met het lot van Banoe Qoerayza in het achterhoofd boden de joden van Khaybar heftige weerstand, waardoor de moslims werden gedwongen de forten een voor een in te nemen. Na een bloedig treffen voor een van de forten vermeden de joden gevechten in open veld en de moslims moesten teruggrijpen op het belegeren en bestormen van de forten. De bewoners wisten echter onder dekking van de nacht goederen en schatten van het ene fort naar het andere te smokkelen om hun weerstand effectiever te maken.
Traditionele biografieën over Mohammed vermelden dat eerst Abu Bakr en vervolgens Omar het voortouw nam in de hoop de weerstand te breken door zichzelf in de kop van de aanval te plaatsen, maar beiden faalden. Mohammed riep toen Ali, die een Joods stamhoofd doodde met een zwaardslag die de helm, het hoofd en lichaam van het slachtoffer in tweeën spleet. Nadat hij zijn schild verloren was, tilde Ali een van de deuren uit de scharnieren en verdedigde zichzelf ermee en gebruikte die daarna om een brug te maken waardoor de aanvallers toegang tot de schuilplaats verkregen. Dit voorval werd een van de redenen waarom moslims, sjiieten in het bijzonder, Ali als prototype-held beschouwen. Academische geschiedkundigen zetten echter vraagtekens bij het heldhaftige optreden.
Noch de joden, noch de moslims, die aan een groot gebrek van voorraden leden, waren op een langdurige aanval voorbereid. Bij een gelegenheid aten de moslims een kudde ezels die van een boerderij ontsnapt waren. Dit voorval leidde ertoe dat Mohammed moslims het eten van vlees van paarden, muilezels en ezels verbood, tenzij consumptie ervan afgedwongen werd door noodzaak. Mohammed beval dat 400 palmen rondom een fort geveld moesten worden om de verdedigers tot capitulatie te dwingen. Uiteindelijk gaven de joden zich na anderhalve maand van belegering over, toen alle forten behalve 2 ingenomen waren.
[bewerk] Nasleep
[bewerk] Capitulatievoorwaarden
De joden werd een verdrag aangeboden waardoor zij in de oase konden blijven en hun land konden blijven verbouwen. Zij moesten de helft van de productie aan de moslims overdragen. Het land zelf werd echter wel collectief bezit van de moslims. Daarbij hadden moslims het recht om de joden op ieder moment stad en land te ontnemen, alhoewel geschiedkundigen menen dat de laatste clausule achteraf een rechtvaardiging voor de herhaaldelijke uitdrijving van joden uit Khaybar was. De overeenkomst met de joden van Khaybar was de aanvang van de zogenaamde dhimmi's, d.w.z. niet-moslims die onder islamitische heerschappij vallen.
[bewerk] Bloedbad van Banoe Nadir
Deze overeenkomst behelsde niet de stam Banoe Nadir. Moslims doodden alle mannen en verdeelden de vrouwen onder elkaar. Mohammed koos voor zichzelf Safiyya bint Hayayy, een dochter van het vermoorde stamhoofd en weduwe van de schatbewaarder die gemarteld was en gedood toen hij weigerde de locatie van de schatten van Banoe Nadir aan te wijzen.
[bewerk] Vergiftiging van Mohammed
Biografen van Mohammed vertellen een verhaal van een joodse vrouw van Banoe Nadir die poogde Mohammed te vergiftigen om haar omgekomen verwanten te wreken. Ze vergiftigde een stuk lam dat ze voor Mohammed en zijn metgezel gekookt had en deed bijzonder veel gif in de schouder, Mohammeds favoriete deel. De aanslag op Mohammeds leven mislukte omdat hij het vlees uitspuugde toen hij merkte dat het vergiftigd was, terwijl een metgezel het vlees at en stierf. Mohammeds metgezellen vermeldden dat Mohammed op zijn sterfbed zei dat zijn ziekte het gevolg was van die vergiftiging.
[bewerk] Verdrijving van de joden uit Khaybar
De joodse inwoners van Khaybar werden tijdens de heerschappij van kalief Omar (633-644) uit Khaybar verdreven. Tijdens zijn kalifaat veroverden de moslims grote gedeelten van het Midden-Oosten en brachten grote aantallen slaven naar Arabië, waardoor de joodse arbeidskracht niet langer noodzakelijk was. De joden van Khaybar vestigden zich in diverse gebieden in het Midden-Oosten en behielden hun identiteit tot aan de 12e eeuw.
[bewerk] Joden uit Khaybar in de Arabische folklore
In latere tijden werden de joden van Khaybar populaire figuren in de Arabische folklore. Een van de verhalen ging over vele joodse tentbewoners die op de weg naar Mekka leefden in de buurt van Arabieren en iedereen die voorbij kwam beroofden. De joden en Arabieren deelden de buit. Als er een jood langskwam gaven zij hem echter geschenken en brachten hem naar een veilig toevluchtsoord. Legendes zoals deze bleven tot in moderne tijden populair.
