Shiva
Shri Shiva (ook wel Shiwa en Śiva; Sanskriet: शिव) is een goddelijke persoonlijkheid (Ishvara) in het hindoeïsme.
Inhoud |
[bewerk] Betekenis van het woord Shiva
In de teksten van de Veda's en de Tantra's en andere bronnen komen drie betekenissen van de term shiva naar voren. De eerste en belangrijkste betekenis van shiva is welzijn. Shiva wordt wel gezien als iemand die op allerlei manieren (door allerlei rollen aan te nemen) het welzijn bevordert. Om al die manieren of rollen vorm te geven wordt Shiva wel met vijf verschillende gezichten afgebeeld, twee aan de linkerzijde, twee aan de rechterzijde en een in het midden. De tweede betekenis van shiva is allerhoogste kennis of kennis van het Hoogste Wezen (zonder attributen) voorbij iedere existentiële gebondenheid". De derde betekenis is de persoon Sadáshiva die ongeveer zevenduizend jaar geleden werd geboren in India. Sadá betekent "altijd" en shiva betekent "welzijn". Sadáshiva betekent "iemand wiens enige bestaansopdracht is om het algehele welzijn van alle wezens te bevorderen".
[bewerk] Betekenis van de komst van Shiva
De eerste vorm van Shiva (Rudra) ontstond aan het eind van het Rig-Veda tijdperk en aan het begin van het Yajur-Veda tijdperk. Veel Ariërs waren India al binnengetrokken en velen van hen zouden nog komen. De rishi's waren de leiders van de clans, die in hun wagens rondtrokken. De gezamenlijke leringen van die rishi's (wijzen) en muni's (geleerden), die Arsha Dharma werden genoemd, waren voortdurend onderhevig aan veranderingen. Zo veranderde bijvoorbeeld met de tijd, van de ene naar de andere Veda, het systeem van de voordracht en de uitspraak van mantra's.
Het Saivisme als vorm van Bhakti ontstaat in Zuid India vermoedelijk in de vijfde eeuw na Christus.
[bewerk] Familie van Shiva
In de zeer uitgebreide mythologie die rond Shiva is ontstaan, komen talrijke vrouwen van Shiva voor. De drie vrouwen van Shiva zijn de uit de Himalaya bergketen afkomstige Arische Párvatii of Gaorii, de donkere autochtone Kálii en de mongoolse, uit Tibet afkomstige Gaunga. (Eigenlijk zijn deze de verschijnings vormen van Párvatii mátá). Párvatii was de dochter van de koning Himálaya. Daksha zou Shiva vernederd hebben door een yajina, een Arische offerceremonie te houden, zonder daarbij Shiva uit te nodigen. Parvati kon de vele beledigingen aan het adres van haar echtgenoot niet langer verdragen en wierp zichzelf in het offervuur. Na het grote offer van Párvatii zouden de relaties tussen de Ariërs en de autochtone bevolking verbeterd zijn.
Párvatii had een zoon, genaamd Bhaerava. Bhaerava betekent "iemand die Tantra sadhana beoefent". Kálii had een dochter, genaamd Bhaeravii, wat betekent "een vrouw die Tantra sadhana beoefent". Gaunga had een zoon genaamde Kárttikeya of Kárttika, die tot verdriet van zijn moeder geen sadhana deed. Om die reden zou Shiva Gaunga, om haar te troosten, het meest vertroeteld hebben. Op grond van dit verhaal begon men zo'n 1400 jaar geleden tijdens de Puranische periode Gaunga af te beelden op het haar van Shiva. Later begon men deze Gaunga te associëren met de rivier de Gaunga (Ganges) en liet men in de Puranische verhalen de rivier vanaf het hoofd van Shiva in vier richtingen stromen.
Ganesh, die men in de Puranische verhalen als een zoon van Shiva en Parvati is gaan beschouwen, schijnt al vóór de tijd van Shiva in prehistorische tijden, vereerd te zijn geweest als godheid. Ganesha of Ganapati betekent de groepsleider of het stamhoofd. De verering van Ganesha zou ontstaan zijn uit de verering van het prehistorische stamhoofd. Om zijn macht aan te geven werd deze leider verbeeld als een weldoorvoede krachtige figuur met het hoofd van een machtig dier, de olifant.
[bewerk] Scholen en gezichtspunten in het Shaivisme
dit onderdeel wordt nog uitgebreid op basis van het engelse lemma
De bhakti sekten van het Shaivisme zien Shiva als de ene ware God waarvan alle andere godheden emanaties zijn. Smarta's geloven dat Shiva een van de vele vormen van de universele Atman of Brahman is. In het Gaudiya Vaishnavisme wordt Shiva gezien als de beste toegewijde van Vishnu. Terwijl aan Vishnu in het Vaishnavisme allerlei avatars worden toegeschreven, is dit bij Shiva niet het geval. Er zijn wel wat mensen geweest die claimden dat zij een belichaming waren van Shiva zoals Adi Shankara en er zijn ook wel legenden en leringen, waarin vermeld wordt dat Shiva zich spontaan zou hebben gemanifesteerd om in te grijpen in bepaalde gebeurtenissen. Sommigen beschouwen Hanuman als een aspect van Shiva, In de leringen van Ananda Marga is Shiva een Mahakaula, evenals Krishna.
Shiva wordt dikwijls afgebeeld als danser van de tantrische tandava dans. In de hindoeïstische mythologie verbeeldt deze dans de energie die door de wereld stroomt en die de ritmes van dag en nacht, de seizoenen, geboorte en dood veroorzaakt.
De belangrijkste feestdag voor Shiva is Mahashivaratri. Het feest wordt gevierd in de hindoe maand Ma(a)gha of Phalgun (Feb/Maart) op de dertiende of veertiende dag na de volle maan.
