Schemering

De schemering bij middernacht in Lapland

Schemering is een toestand waarbij de overgang van licht naar donker plaats vindt. Dit gebeurt zowel bij zonsopgang als bij zonsondergang. Tijdens de schemering is de hemel verlicht, maar de zon bevindt zich dan nog onder de horizon. Er zijn verschillende gradaties van schemering:

de burgerlijke schemering als het middelpunt van de zon minder dan 6° onder de horizon staat.
de nautische schemering als het middelpunt van de zon minder dan 12° onder de horizon staat.
Het is pas astronomisch donker als het middelpunt van de zon minimaal 18° onder de horizon staat.

Daardoor zien wij op een zekere moment geen verstrooing meer van het zonlicht. In de zomer staat de zon op breedtes van meer dan ongeveer 50°N 's nachts zo dicht onder de horizon dat de (astronomische) avondschemering meteen overgaat in de ochtendschemering en het niet echt donker wordt, dit komt omdat de zon dan minder dan 12° onder horizon staat, nautische schemeringen brengen vaak in Juni en Juli lichtende nachtwolken met zich mee.

Schemering treedt alleen op de grotere breedtegraden op. In zuidelijker landen zoals Zuid-Frankrijk of Spanje duurt de schemering veel korter dan in noorderlijke landen als Nederland of België. Het wordt in zuidelijke landen 's avonds na zonsondergang veel sneller donker. Nog sterker is dit effect aan de evenaar. Dit komt doordat de zon recht onder de horizon verdwijnt dan in Nederland en België.

[bewerk] Bewolking

Tijdens de schemering in de vroege ochtend bereikt het zonlicht niet direct het aardoppervlak. Het zonlicht reflecteert tegen hoge wolken. Dat zijn meestal de cirrus-groepen (hoge groep), als de zon dichter bij de horizon komt wordt vervolgens de alto-groepen (middengroep) en daarna de stratus=groepen (lage groep).

Als eenmaal de zonnestralen de stratus groepen beschijnen komt ook de eerste zonnestraal op de aarde. Bij de zonsopgang zelf wordt ten laatste de stratus-groep beschenen zoals nimbostratus, stratocumulus. Dat komt doordat deze wolken zich vaak laag boven de grond bevinden.

In tegenstelling tot de situatie bij zonsopgang krijg je bij zonsondergang eerst de stratus-groepen daarna de de alto-groepen en vervolgens de cirrus-groepen, daarna is het astronomisch donker. Tijdens de inzet van de schemering zijn alleen de allerhelderste objecten aan de hemel zichtbaar zoals natuurlijk de maan, die ook overdag zichtbaar kan zijn, en de avondster, de planeet Venus.

Bij dichte bewolking kan men niet waarnemen dat het zonlicht tegen bewolking reflecteert, omdat het zonlicht boven de wolkendek reflecteert. We zien bij dichte bewolking wel dat het in de ochtend langzaam lichter wordt en in de avond langzaam weer donkerder wordt.

[bewerk] Helder

Als het schemerig is bij helder weer krijg je eerst een gele gloed, de zon bevindt zich dan net onder de horizon.

Naarmate de zon steeds een grotere hoek maakt wordt het steeds donkerder, de hemel wordt dan rood tot vermiljoen tot dat de zon steeds een grotere hoek maakt. Daarna is het bij helder weer al snel ook astronomisch donker. Soms zie je onder de horizon een lichtblauwe gloed boven de horizon hangen, dan is er weinig vocht aanwezig. Dit verschijnsel komt alleen bij zeer droog weer voor, zoals in de zomer. Dit treedt vooral op als er veel stof aanwezig is, stof verstrooit het zonlicht beter.

[bewerk] Schemeren

De lange schemering wordt in Nederland vaak gezellig gevonden. Mensen steken dan nog geen of zuinig het licht op. Dit wordt schemeren genoemd. Er bestaat zelfs een speciale term voor de lamp die het eerst in de woonkamer wordt ontstoken, dat is de schemerlamp.