Restauratie (kunst)
Restauratie is de techniek om iets in de oorspronkelijke staat te herstellen. Het kan hier gaan om verschillende gebouwen en objecten, veelal van historische of artistieke waarde.
Een (kunst)object is in principe niet gemaakt voor de eeuwigheid, alles heeft een begin en een einde (zie ook vanitas). Zo gaat dat ook met kunstobjecten die aangetast worden door de tand des tijds. Sommige problemen zijn van recentere datum, zo zorgt de smog voor een bijtend zuur dat vele zandstenen gevels gewoon wegvreet, een bekend slachtoffer is de Akropolis. Een restaurateur heeft dan ook de taak het patrimonium te bewaren en te conserveren voor de volgende generaties.
Een restauratie is meestal een ingrijpend gebeuren in het leven van een object, de restaurateur kan men beschouwen als de dokter van de kunstvoorwerpen. Eerst grijpt er een onderzoek plaats, dan een diagnose gevolgd door een eventuele ingreep of behandeling. Er zijn internationale conventies die stellen dat een restauratie altijd omkeerbaar moet zijn, zodat een slechte of onverantwoorde ingreep ongedaan kan worden gemaakt. Restauraties zijn meestal heel duur vanwege het speciale materiaal en de technieken die worden gebruikt. Als een restauratie goed is uitgevoerd, is het soms mogelijk dat het kunstwerk compleet is veranderd van uiterlijk, doordat latere toevoegingen weggehaald worden (bijvoorbeeld het verwijderen van neogotische polychromie op een barokbeeld). Het kunstwerk zal in de loop van het onderzoek dan ook soms geheimen prijs geven die eeuwen verborgen waren.
Inhoud |
[bewerk] De opleiding van een restaurator
Een restauratie is eigelijk een ingreep die wordt uitgevoerd door een persoon, die op basis van de gegevens van een voorwerp. de geschiedenis te schetsen en met behulp van veelal chemische technieken het object te behandelen.
Er zijn diverse mogelijkheden om restaurator te worden. Er is bijvoorbeeld een opleiding aan een hogeschool in Antwerpen of aan het Instituut Collectie Nederland in Amsterdam. Hierbij kan veel theorie horen zoals de studie van de kunstgeschiedenis en chemie. Later komt daar meestal stage bij in een museum of bij een erkend restaurator. Sommige restauratoren leiden hun opvolgers op in hun eigen atelier.
[bewerk] De verschillende vakgebieden
[bewerk] Restauratie van Gebouwen en Monumenten
Restauratie van gebouwen wordt alleen overwogen als het gaat om een gebouw met een cultuurhistorische waarde die functioneel volledig in tact moet blijven. vb: een stadhuis, een kerk, een begijnhof, een molen, een kasteel,... bijna altijd kan men hier beroep doen op subsidies en de hulp van monumentenzorg.
Voor deze restauraties wordt veel geld uitgetrokken, en er komen verschillende disciplines van allerhande restauratoren aan te pas. De werken worden meestal opgesplitst in fasen en in een binnen- en een buitenrestauratie. Alles wordt heel naukeurig gevolgd door de staat en geïnventariseerd, zodat elke stap zo nodig kan worden teruggedraaid.
[bewerk] Renovatie
Een bouwwerk herstellen en of ruimtelijk herindelen en of voorzien van hedendaags comfort opdat het opnieuw optimaal bruikbaar is voor hedendaags gebruik.
In tegenstelling tot nieuwbouw wordt met minder materiële ingrepen opnieuw een ruimte herbruikbaar gemaakt. Vanuit dat oogpunt is renovatie het spaarzaam omgaan met bouwmaterialen en ruimte.
[bewerk] Sanering
Het saneren van een woonwijk kan betekenen dat de hele wijk onderhanden genomen wordt. Een aantal huizen wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw, andere huizen worden opgeknapt en gemoderniseerd zodat ze voldoen aan de eisen van de huidige tijd.
Een tandarts denk bij sanering aan het gebit in een zo goed mogelijke staat brengen. Dit kan betekenen, dat er kiezen of tanden getrokken of gevuld moeten worden.
Saneren kan ook gebeuren met waardevolle historische huizen; voorbeeld de talrijke godshuizen uit de 15de eeuw in Brugge. Er wordt dan iets gedaan aan het comfort van de bewoners, zodat zij niet meer in deze prehistorische situatie hoeven te leven. Het interieur verandert volledig maar de gevel en de muren worden geconserveerd en verstevigd. Uiteraard gaat het hier om beschermd patrimonium, dat volledig onder de bevoegdheid van monumentenzorg valt.
[bewerk] Bekende restauraties
- Het Lam Gods, na de "stoutmoedige diefte"
- Borobudur
- Prambanan
- Atomium
- Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen
- Bourlaschouwburg
- Klokke Roelandt
- Louvre
- Dom-Bedos-orgel te Bordeaux
- Gevel van de Sint-Pietersbasiliek in Rome
- de Sixtijnse-Kapel, Vaticaanstad
- David,reinigen van marmeren sculptuur van Michelangelo
- de Spiegelzaal in het kasteel van Versailles; nu in uitvoering.
- restauratie van de Koninklijke Serres van Laken¨
- Restauratie en conservatie van verschillende koetsen aan het koninklijk staldepartement.
[bewerk] Concreet voorbeeld
Detail uit het plafond van de Sixtijnse kapel; Michelangelo Buonnarotti; God schept de Zon en de Maan en de Planeten op Aarde.( fresco 280 x 570 cm) Pallazi Vaticani.
Links merkt men duidelijk een grote barst op het vervuilde oppervlak van de fresco. Er was dus dringend een goede reiniging nodig en een onderzoek naar de kwaliteit van de drager, in dit geval de muur dus. Eeuwenlang is het werk tentoongestaled aan verschillende temperaturen en is er vervuiling geweest door wierook, rook van kaarsen en rook van het kacheltje tijdens de conclaven: dit resulteert in een zwaar vervuild werk. Bovendien moesten alle vorige onvakkundige ingrepen worden verwijderd. Na de restauratie (rechts) is het coloriet hersteld en lacune geïntegreerd (de barst is dus weggewerkt). Er werd ook een speciale verlichting voorzien, waarschijnlijk zijn dit dus de kleuren zoals Michelangelo ze schilderde.
