Predicatieve bepaling
Een predicatieve bepaling, ook wel dubbelverbonden bepaling of praedicativum (Latijn) genoemd, is een term in de (voornamelijke Latijnse) grammatica. De benaming 'dubbelverbonden' slaat op het feit dat de bepaling dan zowel met het werkwoord als met een naamwoord verbonden is. Het is dus in zekere zin zowel een bijvoeglijke als een bijwoordelijke bepaling: het 'zegt iets' over zowel werkwoord als naamwoord.
[bewerk] Latijn
Elk woord dat bijvoeglijk (als attribuut) kan functioneren, kan in het Latijn ook als predicatieve bepaling functioneren: bijvoeglijk naamwoord, bezittelijk voornaamwoord, rangtelwoord, participium, gerundivum. Alleen aanwijzende voornaamwoorden niet. Ook een zelfstandig naamwoord kan als predicatieve bepaling gebruikt worden: als bijstelling kan het nooit bijvoeglijk gebruikt zijn, altijd predicatief. Bij de eerste categorie gaat het er om hoe je een zin vertaalt:
- gewoon bijvoeglijk (attributief)
- predicatief (als extra bijstelling).
Voorbeeld: Puer primus adveniebat.
Dit kun je vertalen als De eerste jongen kwam aan. Zo heb je de zin bijvoeglijk vertaald.
Maar je kunt het ook nog op een andere manier vertalen, namelijk De jongen kwam als eerste aan. Dat heet een predicatieve vertaling.
[bewerk] Bijvoeglijk of predicatief?
De standaardvertaling is bijvoeglijk. Wanneer dit echt problemen geeft kun je er ook altijd voor kiezen predicatief te vertalen. Vaak maakt de context het wel duidelijk. Als je het voorbeeld gebruikt zou er bijv. in de context staan:
- De eerste jongen kwam aan. Daarna kwam de tweede.
Dan heb je het bijvoeglijk vertaald.
Staat er nu in de context:
- De jongen kwam als eerste aan. Daarna kwam het meisje.
Dan is het predicatief vertaald.
[bewerk] Nederlands
In het Nederlands komt de dubbelverbonden bepaling ook voor. Bijvoorbeeld in de zin:
- Hij kookte het eten gaar.
Het woord gaar is hier zowel verbonden met het werkwoord kookte als met het zelfstandig naamwoord eten, en is dus een dubbelverbonden bepaling
