Parnassia palustris
| Parnassia | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Parnassia (Parnassia palustris) |
|||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
| soort | |||||||||||||||||||
| Parnassia palustris |
|||||||||||||||||||
 |
Parnassia (Parnassia palustris) is een kleine, maximaal 30 cm hoge, nazomerbloeier. De grondstandige bladeren zijn hartvormig en hebben een lange steel. De bloem staat op een rechtopgaande steel waaraan zich een zittend blad kan bevinden. De vijf kroonbladen zijn wit met groenige parallellopende nerven. In de bloem staan vijf staminoda, dat zijn vergroeide onvruchtbare meeldraden, die eindigen in een reeks goudkleurige knopjes die nectar afgeven. Voor elk kroonblaadje staat er één. De vruchtbare meeldraden wisselen af met de staminoda. De bomvormige doosvrucht opent met vier kleppen.
Overigens onderscheiden sommigen ondersoorten binnen Parnassia palustris
- var. condensata (Travis en Wheldon). De ondersoort van de kustgebieden
- var. palustris. De ondersoort van het binnenland
Beide ondersoorten zijn zeer lastig van elkaar te onderscheiden. Parnassia werd voorheen ingedeeld in de Steenbreekfamilie (Saxifragaceae), maar tegenwoordig wordt het geslacht Parnassia ingedeeld in de familie Parnassiaceae.
[bewerk] Voortplanting en verspreiding
Parnassia is aangewezen op kruisbestuiving door insecten. De meeldraden zijn één voor één vruchtbaar waarna ten slotte de stamper vruchtbaar is. Vooral vliegen bezoeken de bloem. Het zaad is heel fijn en wordt gemakkelijk door de wind verspreid over grote afstanden.
De plant komt voor over heel het noordelijk halfrond, buiten de tropen en subtropen. In Nederland was zij vroeger breed verspreid op de veengronden , zandgronden en in Zuid-Limburg op het krijt. Inmiddels is ze er zeldzaam geworden door ontwatering en hogere bemestingsgraad. De plant is wettelijk beschermd. Nu groeit ze het meest in vochtige duinvalleien en op drooggevallen zandplaten in afgesloten zeearmen. Parnassia wordt in Nederland wettelijk beschermd en staat op de Nederlandse Rode lijst (planten) van 2000 als vrij zeldzaam en zeer sterk afgenomen.
In België komt ze ook voor in kustduinen en in Lotharingen, daarbuiten is ze zeer zeldzaam. In andere delen van Europa, zoals bijvoorbeeld Zwitserland, is ze aanzienlijk minder zeldzaam dan in de lage landen.
[bewerk] Gebruik
Parnassia wordt vaak bewonderd om haar schoonheid en is bezongen in gedichten. Een voorbeeld hiervan is het gedicht Duinpan I van Richter Roegholt.
[bewerk] Ecologische betekenis
Parnassia groeit vaak in gezelschap van orchideeën.
