Moderne devotie
De Moderne devotie (Latijn: Devotio Moderna) is een spirituele beweging binnen de Rooms-Katholieke Kerk die opkwam aan het eind van de veertiende eeuw. De beweging ontstond doordat mensen niet tevreden waren met hun situatie door misstanden in de kerk. De moderne devotie stond voor een vernieuwing van het christelijke gemeenschapsleven en is te zien als een hervormingsbeweging binnen de katholieke kerk. Persoonlijke levensheiliging en praktische levenswijsheid vormden het streven; dat wordt nu de moderne devotie genoemd. Tussen hen bevonden zich geestelijken en leken. Ze leefden in gemeenschap van tafel en goederen zonder kloostergeloften te hebben afgelegd. Hun voornaamste bezigheid was de zorg aan de studerende jeugd.
De grondlegger van de Moderne devotie was Geert Groote (1340 - 1384). Hij stichtte in zijn geboorteplaats Deventer in het Meester Geerthuis de eerste gemeenschap van de Zusters van het Gemene Leven en in het Heer-Florenshuis de eerste woongemeenschap van de Broeders van het Gemene Leven. Na zijn dood volbracht zijn volgeling Florens Radewijns de wens van Groote door een klooster te stichten: Windesheim, vlak onder Zwolle aan de IJssel. Het klooster werd ingewijd door de bisschop van Utrecht op 17 oktober 1387 en kwam tot grote bloei onder prior Johann Vos (1391-1424). In Zwolle kwam een tweede gemeenschap op de Agnietenberg. De prior van Windesheim leidde de orde. De Congregatie van Windesheim bestond op haar hoogtepunt, omstreeks 1510, uit ruim honderd kloosters, hoofdzakelijk in Nederland en rondom Keulen. Van het oorspronkelijke klooster overleefde alleen de bierbrouwerij de Reformatie tussen 1572-1581. Aan het klooster Windesheim herinneren nu alleen nog het gelijknamige dorp en de gelijknamige hogeschool in Zwolle.
De beweging beïnvloedde mensen zoals Thomas a Kempis, die praktische devotie tijdens de viering van de Mis en in het dagelijks leven voorstond (De navolging van Christus), en later ook Desiderius Erasmus en Jeroen Bosch uit 's-Hertogenbosch.
Als dertienjarig jongetje vertrok Thomas a Kempis naar de kapittelschool van de Broeders des Gemenen Levens in Deventer. De broeders predikten een geestelijk réveil tegen de verloedering van het leven van de clerus en de verruwing van de volkse zeden. Een van hen, Florens Radewijns, had in Deventer een kapittelschool opgericht. Dat is de school waar Thomas op zat. Radewijns heeft veel voor Thomas betekend en heeft hem ontvankelijk gemaakt voor het klooster.
De Kerkelijke hiërarchie maakte zich zorgen om deze ontwikkelingen en was bang om de grip op de volgelingen van de Moderne Devotie te verliezen. Om kerkelijke maatregelen te voorkomen, namen veel gemeenschappen de Derde Orde van Sint Franciscus aan. Deze voor leken bedoelde orde sloot goed aan bij de idealen van Geert Grote. De invloed van de beweging bleef ook na de Reformatie onder de overgebleven katholieken in Nederland, Vlaanderen, Noord-Duitsland en Engeland zeer populair. Het praktische programma, De Navolging van Christus (Latijn: Imitatio Christi), werd na de Bijbel het meest verspreide boek ter wereld.
