Luis Buñuel

Luis Buñuel (uitspraak: lūēs būnyūĕl') (Calanda, 22 februari 1900 – Mexico-stad, 29 juli 1983) was een Spaans filmregisseur.

Luis Bunuel verwierf grote bekendheid als uitvinder van de surrealistische cinema. Hij was de eerste regisseur die surrealisme in z'n films ging gebruiken en de eerste regisseur die films maakte waarin droom en werkelijkheid door elkaar liepen. In alle films van Bunuel wordt het atheïsme gepromoot.

Het oeuvre van Bunuel valt onderteverdelen in 3 soorten films.

• Experimentele abstracte films zonder een duidelijk plot waarin symboliek, dromen en absurdisme een grote rol spelen.

• Psychologische drama's met wel een duidelijk plot, maar waar dromen en symoboliek een grote rol in spelen. In deze films zit enorm veel maatschappij kritiek vooral op de rijke bourgoisie en op de katholieke kerk. Het thema is in al deze films hetzelfde: een persoon is op zoek naar vrijheid. Deze vrijheid vind hij door zich los te maken van tradities, regels, religie en van de gevestigde orde. De films zijn zo vormgegeven dat de werkelijkheid wordt vervreemd. Zwarte humor, seks, geweld, rare personages en links politieke idealen zijn altijd aanwezig.

• Sociaal geëngaceerde documentaires waarin Bunuel een beeld schetst van een de zwakkeren in de samenleving. De films zijn gemaakt vanuit een links socialistisch (al dan niet communistisch) standpunt. Hoewel deze documentaires non-fictie zijn, is ook hier surreallisme aanwezig. Door montage, muziek en fotografie wordt de werkelijkheid vervreemd.

Tot de meest beroemde films van Bunuel behoren zijn speelfilmdebuut Un Chien Andalou (1928), de eerste surrealistische film. Virdiana (1960) waarvoor hij een oscar voor beste buitenlandse film kreeg, en Belle de Jour (1966), een film waarvoor hij de regie-prijs op het festival van Cannes kreeg.

[bewerk] Biografie

Luis Bunuel werd in 1900 in Cadana in Spanje geboren als de zoon van een steenrijke grootgrondbezitter. De jonge Luis genoot een zeer strenge Katholieke opvoeding op een kostschool speciaal voor rijke kinderen. Het katholicisme en de bourgoisie, de twee thema's die in alle films van Bunuel voorkomen, zijn dus duidlijk autobiografisch te noemen.

Bunuel was aanvankelijk voortbestemd op de scepter van z'n vader over te nemen en hij ging in Madrid landbouwwetenschappen studeren. In deze periode kwam Bunuel, via studentenverenigingen, in contact met het Marxisme.

Kort daarna ontmoette Bunuel diverse sur-reallistische kunstenaars. Bunuel raakte geinteresseerd in de schilderkunst en hij besloot zijn carrière als grootgrondbezitter vaarwel te zeggen. Zonder ook maar iets tegen z'n ouders te zeggen vertrok Bunel naar Parijs om daar kunstschilder te worden.

Kunst was volgens Bunuel de ultieme vrijheid: dankzij de kunst was Bunuel nu voor zichzelf opgekomen. Hij zwoor het katholicisme af en zou sindsdien iedere religie verafschuwen. Bunuel wilde niks meer met zijn rijke arristocratische afkomst te maken hebben en hij vervloekte de burgoisie. Tevens wilde Bunuel in absolute vrijheid leven, hij maakte zich los van alle strenge regels. Vrijheid was volgens hem als schilderend over de wereld trekken en zich nergens iets van aan trekken.

Terwijl Bunuel in Parijs schilderkunst bestudeerde ontmoette hij de beroemde sur-reallist Salvador Dali. Bunuel en Dali werden vrienden en ze besloten samen een film te gaan maken. Met een piepklein budget maakten Bunuel en Dali de 20 minuten durende experimentele film Un Chien Andalou (1928). Deze film gaat over een droom en bevat geen enkele logische structuur. De film is een aaneenreiging van sur-reallistishe beelden. Tevens was de film ongekend gewelddadig en smerig: een oog wordt met een scheermes doormidden gesneden en mieren vreten rottend vlees uit een menselijke wond. Un Chien Andalou wordt gezien als een mijlpaal in de filmgeschiedenis en is, volgens velen, een van de meest invloedrijke films ooit.

Meteen na het succes van Un Chien Andalou begonnen Bunuel en Dali met het maken van een nieuwe film: L'Age D'Or (1929) Deze film was veel minder abstract dan zijn voorganger en de film bevatte veel politieke elementen, veel metaforen en veel symbolieken. De film leidde echter tot een breuk in de samenwerking tussen Dali en Bunuel: Dali geloofde erin dat kunst nooit gecombineerd mocht worden met politiek. Ook vond Dali dat surreallisme moest voortkomen uit het onderbewuste van de geest. Wanneer sur-realisme symbolen en metaforen bevat moet er van tevoren over nagedacht zijn en komt het dus niet voort uit het onderbewuste. Dali distantieerde zich van de film en zijn naam verscheen ook niet op de aftiteling. Dali en Bunuel besloten nu alleen verder te gaan.

L'Age D'Or werd echter verboden door de Katholieke kerk. Deze Kerk had veel invloed op de Franse regering en de film werd wettelijk verboden. Bunuel vond dit een beperking van de vrijheid van meningsuiting en hij noemde de Franse regering zwak. Bunuel keerde hierop weer terug naar Spanje.

In Spanje maakte hij in 1932 een documentaire over een dorp op het Spaanse platteland dat uitgebuit wordt door de Fascistische leiders van generaal Franco. De marxistisch getinte documentaire werd een groot succes, maar toen een paar jaar later de spaanse burgeroorlog uitbrak besloot Bunuel opnieuw weer te emigreren. Bunuel arriveerde in Hollywood waar hij slechts kort verbleef: Bunuel vond de sfeer veel te commercieel en zijn artistieke vrijheden werden teveel beperkt.

Bunuel kwam uiteidelijk in Mexico aan waar hij lange tijd een kluizenaarsbestaan leidde. Bunuel maakte geen films meer en hij raakte in de vergetelheid.

In 1950 maakte Bunuel onverwachtse comeback met Los Olvidados, een keiharde documentaire over de straatjongeren in de sloppenwijken van Mexico-stad. De film was een groot succes en Bunuel richtte zijn eigen productiemaatschappij op. Hiermee kon Bunuel, in alle vrijheid, zijn eigen films maken. Bunuel ging nu op grote schaal films maken.

Met Viridiana (1960) sloeg Bunuel in. Voorheen maakte hij alleen abstracte films en documentaires, nu had hij ook een psychologisch drama. Bunuel maakte veel drama's behaalde hiermee zijn grootste sucessen en waardering. De Franse filmindustrie zag geld in Bunuel originele cinema en ze vroegen hem om naar Frankrijk t komen.

In 1966 keerde Bunuel terug naar Frankrijk om daar, voor een grote studio, grotere en duurdere films te gaan maken. Films met grote filmsterren in de hoofdrollen.

In 1967 maakte Bunuel Belle de Jour met Catherine Deneuve en Alain Delon in de hoofdrol. Dit werd zijn meest succesvolle film.

In 1974 keerde Bunuel echter terug naar het begin met Le Fantome de Liberté. Een abstracte experimentele sur-reallistische film die de sfeer van Bunuel's allereerste films weerspiegelde.

Buñuel schreef een autobiografie, getiteld Mijn Laatste Zucht, in 1982. In februari van het jaar daarna overleed hij in Mexico-Stad op 83-jarige leeftijd.

[bewerk] Filmografie

• Cet obscur objet du désir (1977)
• Le fantôme de la liberté (1974)
• Le charme discret de la bourgeoisie (1972)
• Tristana (1970)
• Belle de Jour (1967)
• Simón del desierto (1965)
• Le journal d'une femme de chambre (1964)
• El Ángel exterminador (1962)
• Viridiana (1961),
• La joven (1960)
• La fièvre monte à El Pao (1959)
• Nazarín (1959)
• La mort en ce jardin (1956)
• Cela s'appelle l'aurore (1955)
• El río y la muerte (1955)
• Ensayo de un crimen (1955)
• Las Aventuras de Robinson Crusoe (1954)
• Abismos de pasión (1954)
• La ilusión viaja en tranvía (1954)
• El (1953)
• El bruto (1953)
• Una mujer sin amor (1952)
• Subida al cielo (1952)
• La hija del engaño (1951)
• Susana (1951)
• Los olvidados (1950)
• El Gran Calavera (1949)
• Gran Casino (1947)
• Las Hurdes (1933)
• L'Âge d'Or (1930)
• Un chien andalou (1929)