Gastarbeider

Met gastarbeider wordt bedoeld iemand die tijdelijk overkomt vanuit naar een ander land om daar arbeid te verrichten. De beweegreden voor een dergelijke actie is vrijwel altijd een economische: er is te weinig werk in het thuisland en er is voldoende vraag naar arbeiders in het doel-land.

Tijdelijk houdt in, dat het de bedoeling is terug te keren naar het land van herkomst, wanneer dat niet meer het geval is, is er sprake van immigratie en wordt de gastarbeider een immigrant.

Vooral na de Tweede Wereldoorlog zijn er naar de rijkere West-Europese landen veel gastarbeiders gekomen, eerst voornamelijk voor de kolenmijnen (o.m. uit Polen en de Balkan-landen) later, in de jaren 60 en 70 ook veelal op initiatief van de Belgische of Nederlandse overheid ten dienste van de zware industrie, uit landen als Italië, Spanje, Portugal, Turkije en Marokko.

[bewerk] Historie

Overal waar behoefte was en is aan arbeiders, werden deze, al dan niet vrijwillig, van elders gehaald. (Als dat niet op vrijwillige basis gebeurde, noemde men dat slavernij en de arbeiders slaven.) Het verschijnsel gastarbeider is internationaal en van alle tijden.

In 1519 bijvoorbeeld nam Augustin Grimaldi, bisschop van Grasse in Frankrijk en overste van de monniken van het klooster op één van de eilanden 'Lérins' voor de kust van Cannes, het initiatief om naast een van hun abdijen ten noorden van Cannes het stadje Valbonne te bouwen, zoals wij dat nog steeds kennen. Dit om de streek weer leven in te blazen, nadat de bevolking in de omgeving van Cannes en wijde omtrek door de pest in 1351 behoorlijk was uitgedund. De monniken haalden veel gastarbeiders (avant la lettre), die onderdak vonden in het stadje Valbonne, uit Italië om hun uitgebreide landerijen te bewerken Tot op heden wonen in die omgeving daarom nog veel in die tijd ingeburgerde Fransen met Italiaanse namen.

[bewerk] Van Gastarbeider tot Allochtoon

Formeel gezien is iedereen die buiten het eigen land geboren is en daar een tijdje komt werken een gastarbeider. Het is echter in het dagelijks spraakgebruik niet de gewoonte om West-Europeanen met die term aan te duiden.

Er zijn al vele termen gehanteerd om de groepen buitenlanders die zich in België of Nederland gevestigd hebben aan te duiden. Gastarbeider is er daar één van, waarbij de nadruk ligt op de tijdelijkheid van het verblijf -als gast. Een synoniem (eufemisme) hiervoor uit de ambtelijke terminologie is arbeidsmigrant , waarbij de nadruk ligt op arbeid.

De terminologie is voortdurend aan wijziging onderhevig, met name omdat ieder van de termen op een gegeven moment een bepaalde connotatie, een pejoratieve lading krijgen, waardoor de term moeilijk hanteerbaar wordt of als maatschappelijk onaanvaarbaar (discriminerend) beschouwd wordt.

De tegenwoordig meestal voor de groep van voormalige gastarbeiders (de immigranten uit de 60-er en 70-er jaren) en hun nageslacht gebezigde term is "allochtoon". De nadruk hierbij, is verschoven naar het 'vreemdeling' zijn. Maar ook voor het begrip 'allochtoon' geldt, dat dit een term is die niet voor Europeanen / Noord-Amerikanen (kortom het blanke deel van de wereldbevolking) gehanteerd wordt. Daarmee krijgt ook deze term, volgens sommigen, een negatieve connotatie, zodat er in 2006 zelfs een voorstel werd gedaan door de fractie van de PvdA in de Amsterdamse gemeenteraad, om het gebruik van de term 'allochtoon' in officiële stukken te verbieden. Bij gebrek aan een alternatief bleek dit niet haalbaar.