Gaffel (zeilen)
Een gaffel is een rondhout, waaraan het grootzeil is bevestigd. De gaffel wordt met name toegepast op klassieke schepen, op de moderne jachten komt een gaffeltuig slechts zelden voor.
Het bovenlijk van het grootzeil zit vast aan of in de gaffel. Aan de bovenkant van de gaffel zit de spruit, waaraan de piekeval wordt bevestigd. Aan de kant van de mast zit de klauw of gaffelschoen, waaraan de klauwval wordt bevestigd. Waar de piekeval aan de spruit is bevestigd, zit vaak ook een borglijntje, dat voorkomt dat gaffel bij het strijken naar beneden valt.
De klauwval en de piekeval worden gezamenlijk gebruikt voor het hijsen van het zeil.
Op sommige scheepstypes (b.v. op veel botters) wordt de gaffel gevoerd aan een enkel val, dat als drieschijfstakel is uitgevoerd, met de schijf van het onderblok op de klauw en het vaste part op de piek van de gaffel. Voordeel is de eenvoud, nadeel de beperkingen in verstelbaarheid.
Bij hollandse gaffeltuigages wordt de gaffel vaak gekromd uitgevoerd, om op die manier meer zeiloppervlak bovenin het zeil te creëren. De dwarsdoorsnede van een gaffel is meestal min of meeer eivormig.
