Faalangst
Faalangst is, zoals de naam al zegt, een angst om te falen. Op zich is elk mens bang om te falen en is dat helemaal niet erg, maar juist een motiverende factor. Er is dan ook sprake van faalangst als mensen irrationeel bang zijn om te falen of als ze zichzelf blokkeren in plaats van motiveren in geval van angst.
Inhoud |
[bewerk] Manifestatie
Faalangst manifesteert zich op twee manieren.
1. passieve faalangst heeft een desorganiserend karakter, speciaal in situaties die een bedreiging inhouden (examens of taken die als moeilijk worden ervaren); onder dergelijke omstandigheden gaat 'irrelevant gedrag' een hoofdrol spelen: transpireren, uitstelgedrag, gekke gedachten, hartkloppingen, enz. zorgen ervoor dat leerlingen dingen vergeten zijn die ze onder normale omstandigheden wel wisten.
2. actieve faalangst kan als de tegenpool van negatieve faalangst gelden; leerlingen die gekenmerkt worden door een hoge mate van positieve faalangst raken in een bedreigende of moeilijke situatie in een soort optimale spanningstoestand, waardoor ze juist beter functioneren dan onder normale condities het geval is. Faalangst wordt eigenlijk alleen gebruikt voor negatieve faalangst. Als er dus sprake is van problemen door de angst. Deze angst komt veel voor op scholen, omdat daar regelmatig prestaties worden verwacht.
Bij faalangst wordt op de verkeerde momenten adrenaline aangemaakt. Waardoor hyperventilatie kan optreden en de kinderen willen vluchten terwijl ze daar geen mogelijkheid voor hebben en zichzelf in plaats daarvan blokkeren.
[bewerk] Oorzaken van faalangst
Faalangst is eigenlijk een negatieve denkwijze, waardoor dat iemand denkt dat iets hem mislukt het ook gebeurt. Dit proces kan in werking zijn gezet door veel negatieve ervaringen. Een kind kan iets bijvoorbeeld echt niet. Zoals bij dyslectische kinderen. Ook kunnen kinderen zichzelf irrationele opdrachten van hun ouders verkeerd opvatten.
De opdracht "Doe je best" bijvoorbeeld kan verwarrend zijn, een kind kan altijd meer zijn best doen en zal zo altijd ontevreden kunnen zijn over zichzelf. Ook kinderen die opgroeien in een cultuur waar je altijd sterk moet zijn en waar nooit openlijk emoties worden getoond, krijgen daar vaak veel problemen mee. Ook kan het zijn dat de ouders per ongeluk een opdracht geven waaruit af te leiden is dat het kind perfect moet zijn. Dit loopt natuurlijk altijd op een mislukkeling uit en die mislukkelingen zorgen er weer voor dat kinderen faalangst krijgen.
Faalangst kan worden versterkt door leerkrachten of ouders, als zij niet de nadruk leggen op wat het kind goed doet, maar juist op wat het kind fout doet. Dit blijkt bijvoorbeeld door het beste resultaat wat een kind kan krijgen aan te duiden met "nul fout" (in plaats van "helemaal goed") of door overdreven gebruik van het rode potlood bij het kleinste foutje van het kind.
[bewerk] Drie soorten faalangst
Faalangst valt in te delen in drie soorten. Deze indeling is gemaakt aan de hand van waar je bang voor bent. Dus in welke situaties je problemen krijgt. Je hebt motorische, sociale en cognitieve faalangst. Deze angsten komen natuurlijk ook in mengvormen voor, en behalve op school kan de angst zich ook uitbreiden op andere situaties.
[bewerk] Motorische faalangst
Motorische faalangst is faalangst die voor komt onder kinderen en volwassenen die bang zijn om hun lichaam te moeten gebruiken. Deze angst treed met name op bij gymnastiek. Dit is een zichzelf verstekend effect, omdat als je veel angst ondergaat je, je spieren samenspant en dus niet meer in staat bent je lichaam op een goede manier te gebruiken.
[bewerk] Sociale faalangst
Deze faalangst komt veel voor bij kinderen die problemen hebben met de interactie met medeleerlingen. Zij zijn bang om af te gaan voor hun klasgenoten en worden daardoor bij bijvoorbeeld spreekbeurten geblokkeerd van angst. Zie ook: Sociale fobie
[bewerk] Cognitieve faalangst
Cognitieve faalangst is de faalangst waar men vaak als eerste aan denkt. Dit is de angst voor huiswerk en proefwerken. Kinderen zijn bang dat ze het niet kunnen. Ze denken bij voorbaat al dat ze de stof niet zullen snappen. Ze schatten in dat ze onmogelijk een voldoende kunnen halen voor een proefwerk. Door de aanmaak van adrenaline waardoor ze chaotisch en gehaast worden, vindt dit soms ook daadwerkelijk plaats. Daardoor wordt het kind bevestigd in zijn onkunde.
[bewerk] Therapie
Omdat faalangst meestal vroeg verworven is, en eigenlijk teruggaat op opvoedingsstijl en karaktertrekken vanin de kleuterleeftijd, is de therapie eerder een "leren mee omgaan" dan een "vanaf helpen".
Men concentreert zich op de drie "g's" van de faalangstige persoon:
- gedachte "ik krijg zeker een vraag uit het hoofdstuk dat ik het minst heb geleerd" herformuleren
- gedrag "rondlopen, zweten,..." veranderen, o.a. door relaxatie-oefeningen
- gevoelens van minderwaardigheid, mislukking,... vervangen door succeservaringen, aanmoedigingen, taken die men wel aankan.
Faalangst bij kinderen kan voorkomen worden door een kind een veilig gevoel te geven, geen onduidelijke of tegenstrijdige opdrachten te geven, moeilijke taken herschikken in gemakkelijker deeltaken. En vooral het kind een realistisch beeld te geven over zijn prestaties, zonder overdreven te verbloemen of af te kraken.
