Cyanide
Een cyanide is een verbinding die het CN- ion of een -CN functionele groep bevat.
Vooral bekend is de verbinding blauwzuurgas, HCN en het kaliumzout van blauwzuur kaliumcyanide KCN (ook wel cyaankali) vanwege hun snelle werking als vergif.
Het cyanide-ion bindt onomkeerbaar aan een celenzym van de ademhalingsketen, cytochroom A3 waardoor het de celademhaling blokkeert. Dat leidt in korte tijd (minuten) tot de dood. De dodelijke dosis KCN voor een volwassene wordt op ongeveer 10 mg/kg, voor HCN op 3,7 mg/kg geschat. (Dit zijn de LD50 waarden voor ratten)
- Waterstofcyanide (blauwzuurgas), gemaakt door kaliumcyanide met een zuur te laten reageren, wordt in de Verenigde Staten officieel gebruikt om gevangenen in de gaskamer te executeren. Echter, de gaskamer werd door een Amerikaans gerechtshof als wrede en ongebruikelijke straf aangewezen. De Amerikaanse grondwet verbiedt wrede en ongebruikelijke straffen. Mede hierdoor is de gaskamer in de meeste staten afgeschaft en wordt ook in de 5 staten Californië, Maryland, Wyoming, Missouri en Arizona, waar deze straf wel nog bestaat, de dodelijke injectie als een optie voor doodstraffen aangeboden. Het is dus hoogst onwaarschijnlijk dat een gaskamer ooit nog gebruikt zal worden in de Verenigde Staten. Het door de Nazi's gebruikte gif, Zyklon B, was vloeibaar blauwzuurgas, opgezogen in een poreus materiaal, dat aan de lucht snel verdampte.
- Entomologen gebruikten blauwzuurgas om gevangen insecten te doden in een stikpot, waarin wat KCN onder een laagje gips ligt ingebed; door langzame ontleding ontstaat hieruit steeds iets blauwzuurgas. Vanwege de voor de hand liggende risico's is deze methode nagenoeg in onbruik geraakt en wordt tegenwoordig meestal ethylacetaat voor dit doel gebruikt.
- In de ongediertebestrijding wordt nog wel eens gebruikgemaakt van blauwzuurgas, maar uitsluitend door daarin gespecialiseerde bedrijven die hiervoor de benodigde vergunningen en deskundigheid in huis hebben.
- Cyaniden vinden voorts toepassing in de edelmetaalwinning en -zuivering, omdat fijn stofgoud, zoals dat in aanzienlijke hoeveelheden aanwezig blijft in het afgewerkte erts van een goudmijn, oplost in een oplossing van blauwzuur en daaruit kan worden neergeslagen door toevoeging van zinkpoeder.
- Bij een aantal chemische synthesen van grondstoffen voor kunststoffen.
- Cyanide wordt gebruikt in electroplating baden voor depositie van koper en zilver.
