Cordon sanitaire
Een cordon sanitaire is een techniek waarbij men een ongewenste of gevaarlijke situatie probeert te isoleren door er een beschermende kring rond te leggen. Men gebruikt daarom ook het woord 'schutkring'.
In de veehouderij gebeurt zoiets wanneer ergens een besmettelijke ziekte, bijvoorbeeld varkenspest of vogelpest, uitgebroken is. Niemand mag dan nog dieren van en naar dat bedrijf vervoeren en andere contacten worden ook tot het strikte minimum beperkt.
In de internationale politiek wordt soms een handelsembargo als cordon sanitaire uitgevaardigd. Diplomatieke contacten en internationale handel worden dan tot een strikt minimum teruggeschroefd. Een voorbeeld was het Irak van Saddam Hoessein na de aanval op Koeweit.
In de binnenlandse politiek spreekt men van een cordon sanitaire als men een groep of een initiatief consequent negeert en weigert bij zaken te betrekken. Hoewel het hetzelfde beoogt, is het het tegenovergestelde van repressieve tolerantie. De bedoeling is die persoon of groep buitenspel te zetten. Volgens sommigen is deze tactiek niet democratisch. Om diverse redenen wordt hiernaar teruggegrepen, bijvoorbeeld:
- Men heeft met onderhandelingen geen akkoord kunnen bereiken;
- De meningen liggen te ver uit elkaar;
- Toepassing van dezelfde methoden als de tegenpartij om deze te laten aanvoelen dat de houding of mening niet op prijs gesteld wordt.
[bewerk] Concreet geval in België
In België werd in 1989 een cordon sanitaire tegen het Vlaams Blok in het leven geroepen door de overige Vlaamse partijen van dat ogenblik: CVP, sp, PVV, VU en Agalev. Dit gebeurde nadat deze partijen een zware Vlaamse sprong naar rechts moesten vaststellen. Het Vlaams Blok haalde bij de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen 17,17% van de stemmen.
Het protocol dat werd afgesloten op 10 mei 1989 op voorstel van Agalev-partijsecretaris Jos Geysels hield echter maar een paar weken stand. Op 26 juni blies VU-voorzitter Jaak Gabriëls het protocol op, waarna ook PVV en CVP zich niet meer gebonden achtten. In de aanloop van de parlementsverkiezingen van 1991 faalde wederom een poging om het protocol nieuw leven in te blazen.
Pas nadat het Vlaams Blok bij de verkiezingen van 24 november 1991 ook nationaal doorgebroken was, werd een nieuw initiatief genomen. Op 19 november 1992 keurden alle Vlaamse partijen, het Vlaams Blok uitgezonderd, in de Vlaamse Raad een resolutie goed waarin het zogenaamde 70-puntenplan inzake immigratie van het Vlaams Blok scherp veroordeeld werd wegens strijdigheid met de Europese Verklaring voor de Rechten van de Mens.
In de resolutie werden de beginselen van het cordon sanitaire vastgelegd. Het houdt in dat elke Vlaamse partij in geen geval bestuursakkoorden afsluit of politieke afspraken maakt met het Vlaams Blok. Het cordon sanitaire geldt zowel voor de lokale als nationale niveaus en verkiezingen. De beginselen van het cordon sanitaire werden nog eens uitdrukkelijk herbevestigd in het Charter voor de Democratie naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen in 2000.
De democratische waarde van het cordon sanitaire blijft een vaak aangegaan discussiepunt in de Vlaamse politiek. Vele burgers ervaren het als een ondemocratische houding van die partijen die zichzelf als "democratisch" bestempelen. Vele politieke analisten, waaronder Derk Jan Eppink, stellen ook dat onder de bescherming van het cordon sanitaire het Vlaams Blok, intussen omgevormd tot Vlaams Belang, de grootste partij werd in Vlaanderen. Ook juristen als Matthias Storme en filosofen als Ger Groot zijn gekant tegen de situatie van het cordon.
De omvorming van Vlaams Blok naar Vlaams Belang ging gepaard met het opstellen van een nieuw partijprogramma. Na enige discussie besloten de andere partijen geen nieuw schriftelijk cordon sanitaire akkoord meer aan te gaan met betrekking tot het Vlaams Belang, zodat er formalistisch gesproken geen cordon sanitaire meer is ten aanzien van die partij. Het heeft tot de gemeenteraadsverkiezingen van oktober 2006 geduurd voor er zich de eerste kartelvormingen met het Vlaams Belang aandienden.
