Charles Fourier

Charles (François Charles Marie) Fourier (Besançon 7 april 1772– Parijs 9 oktober 1837) was een Frans socialistisch theoreticus.

[bewerk] Biografie

Zijn vader was een koopman die tijdens de revolutie al zijn bezittingen kwijtraakte. Daarom begon Charles op zijn achttiende een stoffenhandel om in zijn levensonderhoud te voorzien. Als kind al had hij echter een afkeer van de handel, omdat hij die misleidend en onrechtvaardig vond.

Als tussenhandelaar bezocht hij niet alleen Franse, maar ook Nederlandse, Belgische en Duitse steden, wat hem in de gelegenheid stelde een beeld te krijgen van de in zijn tijd heersende sociale omstandigheden.
Toen zijn vader stierf, erfde hij 80.000 frank, die hij in Lyon investeerde in koloniale producten. Toen Lyon in 1793 werd belegerd, werden al zijn bezittingen geconfisceerd; zijn balen katoen werden gebruikt als beschermende wal, en zijn voedselvoorraad werd gebruikt om de soldaten te voeden, terwijl hijzelf gevangen werd gezet. In 1794 werd hem de dienstplicht opgelegd, waar hij gedurende 2 jaar het cavalerieregiment diende. Uiteindelijk werd hij vanwege zijn slechte gezondheid ontslagen.

In 1799 moest hij als vertegenwoordiger voor een grote levensmiddelenhandel een grote voorraad rijst vernietigen, omdat deze te lang was opgeslagen, in de hoop een hogere prijs er voor te krijgen. De vernietiging van voedsel, waar de armen zo'n grote behoefte aan hadden, heeft een diepe indruk bij hem achtergelaten. Zijn zakelijke ondernemingen waren allesbehalve succesvol.

Tijdens zijn leven had Fourier slechts enkele aanhangers. Just Muiron was de belangrijkste; Victor Prosper Considérant heeft een belangrijke rol gespeeld bij het verspreiden van het gedachtegoed van Fourier, met het uitbrengen van het tijdschrift La Phalanstere (vanaf 1832). Na Fouriers dood groeide zijn beweging, het fouriérisme. Vooral in de Verenigde Staten werden gemeenschappen gesticht, die gebaseerd waren op het gedachtegoed van Fourier. Ze waren echter meestal geen lang leven beschoren. Het meest geslaagde experiment gebaseerd op zijn ideeën was zeker dit van de Familistère te Guise opgericht in 1859 door de Franse industrieel Jean-Baptiste André Godin rond zijn fabriek van gietijzeren kachels en fornuizen.

Uiteindelijk hebben Fouriers beginselen een grote invloed gehad op de latere socialisten.

[bewerk] Werken

Zijn belangrijkste werken zijn:

• Théorie des quatre mouvements et des destinées générales, uitgegeven in 1808, waarin hij zijn kritiek uitte op de kapitalistische economie. Het concurentiemechanisme moest volgens hem worden vervangen door een stelsel van coöperatieve associaties, waarin met de eenvoudigste middelen en methodieken artikelen werden vervaardigd die de mensen écht plezier in het leven gaven.

• Traité d’association domestique agricole (1822) later opnieuw uitgegeven onder de titel Théorie de l’unité universelle, Le nouveau monde industriel ou invention du procédé d’industrie attrayante et naturelle, distribuée en séries passionées (1829).