Burggraaf
Burggraaf is een adellijke titel, die hoger is dan baron maar een graad lager dan graaf. Het vrouwelijke equivalent is Burggravin.
Inhoud |
[bewerk] Historisch
De functie van burggraaf is ontstaan in het graafschap Vlaanderen, waarvan de karolingische onderverdeling in gouwen reeds vanaf de 11e eeuw vervangen werd door een opsplitsing in kasselrijen (castellania), in oorsprong een soort Middeleeuwse kantons, met als centrum een grafelijk kasteel. Aan het hoofd ervan stond aanvankelijk een burggraaf of kastelein (castellanus), gekozen uit de lokale adel, die als plaatselijk vertegenwoordiger van de graaf instond voor de verdediging van het kasteel en het gerechtelijk en administratief bestuur van het gebied errond. Hij had enkel zijn functie in erfleen, terwijl de burcht en het grondgebied aan de graaf bleven; deze laatste wist immers maar al te goed hoe snel een grondleen de facto een eigendom werd. De status van de burggraaf als vazal van de graaf komt duidelijker tot uiting in zijn Franse titel 'vicomte', van het Latijn 'vice-comes', wat letterlijk 'ondergraaf' betekent. Hij werd bijgestaan door een schepencollege dat naast de bestuurlijke ook de rechterlijke bevoegdheid bezat.
Naast deze burggraven had je er ook die geen enkel gebied bestuurden maar uitsluitend het beheer van een grafelijke vesting tot taak hadden. Een voorbeeld hiervan was de burggraaf van Diksmuide, bevelhebber van de plaatselijke burcht die eertijds een sleutelpositie innam aan de IJzergolf, een intussen reeds lang verdwenen zee-arm. Het omgekeerde kwam slechts eenmaal voor : Waasten was een kasselrij zonder burcht noch burggraaf.
In de 12e en hadden enkele van deze adellijke burggraven toch genoeg macht verworven om de graaf de voet dwars te kunnen zetten, dus werden ze vanaf omstreeks 1200 systematisch vervangen door burgerlijke ambtenaren, de baljuws. Deze werden door de graaf betaald en waren dus veel betrouwbaarder.
[bewerk] Burggraven in Nederland
Sedert de afscheiding van België komen er, behalve Koningin Beatrix (Burggravin van Antwerpen), geen burggraven meer voor onder adellijke families in Nederland. Deze titel is uitgestorven of overgegaan naar Belgische takken van voorheen Nederlandse adel. Ook is het de facto niet meer mogelijk dat iemand in de Nederlandse adel wordt opgenomen en daarbij de titel burgraaf verwerft.
[bewerk] Burggraven in België
In België daarentegen komen nog wel burggraven voor onder de Belgische adellijke families; voorbeelden zijn hierbij de families de Lantsheere, du Bus de Warnaffe of Poullet.
Verder kan men in België, wegens bijzondere verdienste, tot de adeldom worden opgenomen. Hierbij wordt de titel burggraaf gezien als hoogste mogelijke benoeming; titels als Graaf, Hertog, Markies of Prins worden door Koning Albert II niet meer verleend. Een 'uitzondering' werd echter toegestaan voor de adellijke familie d'Udekem d'Acoz die, sinds het huwelijk van Mathilde d'Udekem d'Acoz met Kroonprins Filip, Graaf zijn geworden (met erfelijkheid over de ganse lijn). Voorbeelden van de jongste Belgische burggraven wegens verdienste zijn Dirk Frimout en Frank De Winne.
[bewerk] Rangkroon
De rangkroon die burggraven in Nederland mochten en België mogen voeren boven hun wapenschild werd door Koning Willem I in 1817 vastgesteld. Afbeeldingen van deze kroon zijn als volgt te herkennen, zijnde een met edelstenen bezette gouden hoofdband, met daarop drie met parels getopte gouden punten, waartussen twee gouden fleurons.
