Bril
- Bril wordt ook gebruikt als verkorting van wc-bril. Zie daarvoor het artikel wc-bril
Een bril is een optisch instrument dat direct voor de ogen gebruikt wordt en er voor zorgt dat de drager ervan beter ziet.
Een bril heeft per oog één lens, ook wel glas genoemd.
Men onderscheidt negatieve lenzen, bedoeld om beter in de verte te kunnen zien, en positieve lenzen, bedoeld om beter dichtbij te zien. De sterkte van een lens wordt meestal aangeduid in dioptrie.
De eerste bril is vaak een bril om het veraf zien te verbeteren. Men is bijziend, dat wil zeggen dat men dichtbij goed kan zien, maar veraf niet. Bijziendheid wordt ook myopie genoemd.
Het tegengestelde van bijziendheid is verziendheid, ook wel hypermetropie genoemd. Een verziende kan juist wel veraf goed zien, maar dichtbij niet. Voor de correctie hiervan is een bril met positieve glazen nodig.
Behalve van het oog zelf hangt de benodigde sterkte van een lens ook af van de afstand tussen het oog en de lens. Deze afstand is doorgaans 12 of 14 millimeter voor brilleglazen. Hoe groter de afstand tot het oog, hoe sterker een negatieve lens moet zijn, en hoe zwakker een positieve lens moet zijn. Met de volgende calculator kan dit preciezer worden berekend, bijvoorbeeld om de sterkte van een brilleglas naar de benodigde sterkte van een contactlens om te rekenen.
Rond het 45e levensjaar verliest het oog het vermogen om zich scherp te stellen, zodat het dichtbij zien moeilijker wordt. Dit noemt men oudziendheid. Net als bij verziendheid is men is dan gebaat bij een bril met positieve glazen, of leesbril.
In een glas kan zowel een negatieve (bovenin) als positieve lens (onderin) worden geslepen, zodat men voor het dichtbij en het veraf zien niet van bril hoeft te wisselen. Dit soort glazen noemt men bifocale of multifocale lenzen.
Een bril kan ook gebruikt worden ter bescherming van de ogen. Zo beschermt een zonnebril met getinte glazen tegen overvloedig zonlicht, of een skibril tegen ultraviolet licht (ter voorkoming van sneeuwblindheid). Een veiligheidsbril beschermt de ogen tegen rondvliegende deeltjes (b.v. bij metaalbewerking) of tegen spatten van vloeistoffen (bij het werken met chemicaliën). Duikers gebruiken een duikersbril zodat ze hun ogen onder water geopend kunnen houden. Al deze brilsoorten kunnen al dan niet met lenzen gemonteerd worden.
[bewerk] Geschiedenis
Vanaf 1280 wordt er in Italië melding gemaakt van lenzen die gebruikt werden om het gezichtsvermogen te verbeteren. Het is mogelijk dat in die tijd ook al een soort brillen in gebruik waren in de Arabische wereld en in China, maar de gegevens daarover zijn nogal vaag. Mogelijkerwijze is deze uitvinding in de 13e eeuw op een niet nader vast te stellen plaats gedaan en heeft zij zich vervolgens snel over een groot gebied verbreid. Aanvankelijk bevond de lens zich in een standaard, die met de hand werd vast gehouden. De op de neus geklemde bril (knijpbril of pince-nez) met twee glazen kwam wat later. Ook kwamen er brillen met aan een zijde een stokje om vast te houden, een zogenaamde lorgnet. De eerste brillen waren voor vérziende mensen, vooral oudere monniken die moeite hadden met het lezen.
De moderne bril, met poten die de bril achter de oren bevestigen, dateert pas uit de vroege 18e eeuw, en wordt het eerst in Engeland vermeld.
