Basisinkomen
Een basisinkomen is een onvoorwaardelijk inkomen, gegeven door een publieke overheid, aan alle inwoners zonder onderscheid van een gebied waarvoor die publieke overheid verantwoordelijk is. Of de hoogte van dat inkomen aan leeftijd gebonden kan zijn (bijv. lager voor kinderen) is een punt van discussie.
Inhoud |
[bewerk] Motivering
Uitgangspunt is dat elke soort wier overleving op sociale organisatie gebaseerd is - en zeker de mens - elk individueel lid moet toelaten te overleven op 'soortwaardige' wijze, ongeacht de capaciteit van dat individuele lid om aan de overleving van de groep bij te dragen.
Dat geldt niet alleen voor de nog niet productieve leden (de kinderen) of voor de lichamelijk gehandicapten maar ook voor de zogenaamde marginalen - zij die psychologisch niet in staat zijn zich in het gebruikelijke (re-)productieproces in te schakelen. Zelfs als men lichaam en geest als twee verschillende dingen ziet zoals Descartes dat deed (volgens diepe Darwinisten onterecht), zelfs dan kan men niet verantwoorden dat een lichamelijke handicap wél en een geestelijke of psychologische geen rechtvaardiging is voor de niet-deelname. Waar zou men de grens trekken ?
De voorstanders van het basisinkomen gaan er daarom van uit dat elke mens precies aan zijn mens-zijn het recht ontleent om in de maatschappijvorm, waarin hij of zij leeft, te kunnen overleven. En in de actuele maatschappij verondersteld wordt, dat een inkomen het minstens toelaat niet te sterven van ontbering.
Het basisinkomen kent echter ook tegenstanders. Hun meest gehoorde argument is dat een basisinkomen zou kunnen leiden tot het zogenaamde Malibu surfer problem: een niet ambitieus deel van de bevolking zou ervoor kiezen om geheel niet te gaan werken en te parasiteren op degenen die wel werken. Voorstanders storen zich daar niet aan en kennen de mens een 'recht op luiheid' toe. Verder wordt het argument niet ondersteund door de praktijk in sterk socialistisch georiënteerde landen (zoals Nederland), waar het effectief al bestaat (het enige verschil zou organisatorisch zijn), maar hooguit een heel klein deel van de bevolking zich volledig en doelbewust aan het arbeidsproces onttrekt. Een belangrijk aspect in deze is de hoogte van het basisinkomen en de resulterende impuls om dat aan te vullen tot een hoger inkomen. Dat is gelijk ook een belangrijke reden dat het in Nederland nog niet is ingevoerd. De meeste partijen zijn het er over eens dat het een goed idee is, maar zijn het te zeer oneens over de ideale hoogte van het basisinkomen.
[bewerk] Praktische uitvoering
Het basisinkomen zou in principe een aantal sociale toelagen overbodig maken zoals kindervergoedingen, studiebeurzen, leeflonen; andere toelagen (bv. bij werkloosheid, ziekte, pensioen) zouden uit een vast deel (het basisinkomen) en een variabel deel bestaan. Het basisinkomen geldt ook voor werkenden, ambtenaren, zelfstandigen, vrije beroepen. Daardoor zouden de loonkosten gevoelig kunnen dalen en dus ook de binnenlandse productieprijzen van goederen en diensten. Door het optrekken en geleidelijk gelijkschakelen van de BTW-tarieven kunnen de verkoopprijzen naar het actuele peil opgetrokken worden en het zijn die meeropbrengsten die toelaten het basisinkomen te financieren.
[bewerk] Geschiedenis
Het basisinkomen werd in de jaren '80 door een aantal groene partijen in hun programma opgenomen; zie bijvoorbeeld het programma van de Vlaamse groene partij Agalev in de jaren '80.
Door sommigen werd de invoering van de Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars in Nederlands gezien als een vorm van basisinkomen. Volgens de bovenstaande definitie klopt dat niet helemaal omdat aan de WIK wel voorwaarden waren verbonden en het niet voor een geografische groep bestemd was maar voor een deel van een beroepsgroep.
[bewerk] België
In het programma van de Belgische beweging Vivant (Voor Individuele Vrijheid en Arbeid in een Nieuwe Toekomst) opgericht door Roland Duchâtelet staat het Basisinkomen voor elke volwassene en de Directe Democratie centraal. De hoogleraar Philippe van Parijs (Louvain-la-Neuve) geldt wereldwijd als een autoriteit m.b.t. het basisinkomen.
[bewerk] Alaska
In slechts één gebied ter wereld is een basisinkomen in de realiteit ingevoerd, namelijk in Alaska, waar elke inwoner jaarlijks het "Permanent Fund Dividend" krijgt. In 2003 ontving elke inwoner van Alaska 1107,56 dollar.
