Arthur Lehning

Paul Arthur Müller-Lehning (Utrecht, 23 oktober 1899 - Lys-St. Georges (Frankrijk) - 1 januari 2000), zoon van Duitse ouders, was een Nederlandse anarchist.

Tot 1940 noemde hij zich doorgaans Müller-Lehning. Hij schreef hierover aan N.W. Posthumus:

Mijn voorletters luiden overigens P.A.: Paul Arthur; de eerste voornaam gebruik ik echter nooit, met uitzondering in het pseudoniem Pablo Moreno, waaronder ik over Spanje schreef. Mijn pas [...] staat op naam van Paul Arthur Lehning, maar ik onderteeken stukken, die hiermee in verband staan nooit anders dan Arthur Lehning. Anders noem ik mij steeds A.M.L. In Spanje, in 1933-1935 was ik alleen onder de naam 'Müller' bekend en in de gedrukte stukken als secretaris der Syndicalistische Internationale uit die tijd, kom ik ook alleen onder deze naam voor.^[1]

Hij heeft economie in Rotterdam en geschiedenis in Berlijn gestudeerd.

Tussen 1927 en 1929 publiceert hij in Amsterdam het tijdschrift i10, waaraan intellectuelen, kunstenaars en libertairen meewerkten: onder andere Le Corbusier, Walter Gropius, Wassily Kandinsky, Piet Mondriaan, Upton Sinclair, Walter Benjamin, Ernst Bloch, Max Nettlau, Otto Rühle, Henriette Roland Holst, Alexander Berkman en Alexander Shapiro. Van 1933 tot 1936 was hij secretaris van de Association Internationale des Travailleurs (AIT). In 1935 is hij een van de medeoprichters van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.

In oktober 1936 bevindt hij zich in Catalonië, bij de Spaanse Burgeroorlog. Nadat de Catalonische anarchisten eerst door communisten werden verraden en later door de fascisten onder de voet werden gelopen heeft Lehning in zijn verdere leven anarchisme vooral als een kritische theorie beschouwd.

In de jaren vijftig schreef hij voor het tijdschrift Libertinage.

Inhoud 1 Prijzen 2 Werken 2.1 Proza 2.2 Historisch werk 2.3 Dagboeken 2.4 Vertalingen 2.5 Essays 2.6 Bloemlezingen 2.7 Gebloemleesd 2.8 Tijdschriften 2.9 Diversen 3 Bronnen 4 Overige 5 Noten

[bewerk] Prijzen

• 1963 - Bijzondere prijs van de Jan Campert-stichting
• 1976 - een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam
• 1992 - Gouden Ganzenveer voor zijn uitzonderlijke bijdrage aan het Nederlandse cultuurbezit
• 1999 - P.C. Hooftprijs voor zijn gehele oeuvre

[bewerk] Werken

[bewerk] Proza

• 1954 - De vriend van mijn jeugd: herinneringen aan H. Marsman (herdruk 1975)
• 1959 - Marsman en het expressionisme

[bewerk] Historisch werk

• 1924 - Die Sozialdemokratie und der Krieg
• 1927 - De feiten en de betekenis van de zaak Sacco en Vanzetti
• 1927 - Anarcho-syndicalisme
• 1930 - Politiek en cultuur
• 1935 - Estado y marxismo
• 1938 - The International association: a contribution to the preliminary history of the First International 1855-1859
• 1970 - From Buonarrotti to Bakunin: studies in international socialism
• 1970 - Michael Bakoenin: over anarchisme, staat en dictatuur, samengesteld en ingeleid door Arthur Lehning (Uitgeverij L.J.C. Boucher, in de serie 'Manifesten'; in 1976 gewijzigde herdruk bij Uitgeverij Kritiese Bibliotheek / Van Gennep, ISBN 90-6012-325-5
• 1972 - Radendemocratie of staatscommunisme: Marxisme en anarchisme in de Russische Revolutie (oorspronkelijk in het Duits gepubliceerd in het blad Die Internationale in 1929/30; 1972 Nederlandse vertaling door Jaap Kloosterman, Uitgeverij Kritiese Bibliotheek / Van Gennep, ISBN 90-6012-117-1
• 1979 - Michel Bakounine et les historiens

[bewerk] Dagboeken

• 1996 - Spaans dagboek, aantekeningen over de revolutie in Spanje

[bewerk] Vertalingen

• 1929 - Krieg van Ludwig Renn
• 1961-... - Verzameld werk (7 delen) van Michael Bakoenin: 'Archives Bakounine'

[bewerk] Essays

• 1930 - Politiek en cultuur
• 1966 - De draad van Ariadne: essays en commentaren
• 1980 - Ithaka: essays en commentaren 2 (ISBN 902939725X)
• 1987 - Prometheus en het recht van de opstand
• 1999 - De tocht naar Ithaka: beschouwingen over politiek en cultuur (bloemlezing, bezorgd door Toke van Helmond) (ISBN 90-290-6581-8)

[bewerk] Bloemlezingen

• 1963 - De internationale avant-garde tussen de twee wereldoorlogen: een keuze uit de internationale revue 'i10' (samen met Jurriaan Schrofer)

[bewerk] Gebloemleesd

• 1994 - 'Berlijn revisited' in In de broek van de vijand: waarom wij niet woedend zijn, red. August Hans den Boef
• 1996 - 'Het Hollandse geestesleven is een Danaïdenvat', brieven van J.J. Slauerhoff aan Arthur Lehning (uit: Brieven van Slauerhoff) in: Een reservaat van pekelharingen, Nederlandse schrijvers over hun verre vaderland, samengesteld en ingeleid door Onno Blom

[bewerk] Tijdschriften

• Lehning was eind januari 1927 medeoprichter van het internationale tijdschrift i10 (1927-1929). Dit was een toonaangevend avant-gardistisch tijdschrift, dat de integratie van de kunst in het dagelijks leven beoogde en waaraan bijv. Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky, Kurt Schwitters, Menno ter Braak, Slauerhoff en Marsman bijdragen leverden. (i10 is integraal herdrukt in twee delen en een los deel met de omslagen)
• Lehning was van 1932 tot 1935 redacteur van Grondslagen.
• Lehning publiceerde in 1937 (net terug uit Spanje) 'Aantekeningen over de revolutie in Spanje' in De Stem.
• Lehning publiceerde na de Tweede Wereldoorlog onder andere in De Vlam, Libertinage en De Nieuwe Stem.
• In 1990 stond een paginagroot artikel over Lehning in Neues Deutschland met als kop: 'Ein Interview mit dem letzten großen Anarchist'.
• In een brief aan De Groene Amsterdammer in 1994 kwam Lehning tot de constatering dat hij in 140 verschillende periodieken had gepubliceerd.

[bewerk] Diversen

• Lehning hield in 1976 de Huizinga-lezing Over vrijheid en gelijkheid. Uitgegeven door Het Wereldvenster, Baarn, 1976. ISBN 90-293-9641-5
• Diverse brieven van Marsman aan Lehning zijn bewaard gebleven.
• In 1984 verscheen: A. Lehning en Mondriaan - hun vriendschap en correspondentie door Toke van Helmond.
• 1989 - Voor Arthur Lehning, boek ter gelegenheid van zijn negentigste verjaardag
• In maart en april 1994 werd door het ABP te Heerlen in zijn hoofdkantoor de manifestatie en tentoonstelling i10 Sporen van de avant-garde gehouden (het was toen 65 jaar geleden dat i10 verscheen). Tijdens een tweedaags symposium in die periode werd een groot aantal lezingen en voorstellingen georganiseerd met als een van de hoogtepunten een toespraak van de toen 95-jarige Lehning. Naar aanleidig van deze tentoonstelling en manifestatie verscheen het boek: i10 Sporen van de avant-garde(1994).

Bron(nen):

Het overzicht van de werken is met toestemming overgenomen van [1] aan de hand van Mats Beek

[bewerk] Overige

• Amsterdam, 8 januari 1976 - Op 8 januari 1976 werd aan Lehning door de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam een eredoctoraat verleend. Uitg. Athenaeum-Polak & Van Gennep gaf t.g.v. deze bijzondere gebeurtenis een boekje uit, waarin werden gebundeld: De overwegingen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen; Bulla [de Latijnse tekst van de bul]; Rede van de erepromotor prof. dr. Fr. de Jong Edz.; Rede van Arthur Lehning; Bibliografie van Arthur (Müller) Lehning
• Arthur Lehning: Bakoenin - bijdrage in: De volle vrijheid - Ideologie en geschiedenis van het anarchisme - Uitg. Manteau, 1976 - ISBN 90-223-0521-X

[bewerk] Noten

1. ↑ Arthur Lehning aan N.W. Posthumus, [Harrogate] 26 mei 1939 in: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Amsterdam, archief-iisg 959.