AMR 35
| AMR 35 | |
|---|---|
| Algemene kenmerken | |
| Bemanning | 2 |
| Lengte | 3,84 m |
| Breedte | 1,76 m |
| Hoogte | 1,88 m |
| Gewicht | 6,5 ton |
| Pantser en bewapening | |
| Pantser | 13 mm |
| Hoofdwapen | 7,5 mm machinegeweer
of 13,2 mm machinegeweer of 25 mm kanon |
| Secundaire bewapening | geen
tenzij met 25 mm kanon: 7,5 machinegeweer |
| Mobiliteit | |
| Motor | 4-cilinder benzinemotor |
| Snelheid (op de weg) | 60 km/h |
| Rijbereik | 200 km |
De AMR 35 is een lichte Franse tank uit de Tweede Wereldoorlog.
Inhoud |
[bewerk] Ontwikkelingsgeschiedenis
Nog voordat de AMR 33 in juni 1934 na enorme vertragingen in productie ging, begon Renault aan een project om dit type te verbeteren. Hij bouwde hiervoor geen heel nieuw prototype maar hield twee van de prototypes van de AMR 33 apart en verbouwde die. Al midden februari 1934 zond hij er één aan de commissie die de AMR 33 moet beoordelen. Het voertuig had een verlengd chassis en een sterkere achtcilindermotor die zich nu wél op de klassieke plaats bevond: achterin. Als argument daarvoor werd gegeven dat het ongewenst was dat een verkenningstank een grote dode hoek had. De plaats van de chauffeur zou uiteindelijk echter niet worden gewijzigd. De ware reden was dat het motorlawaai bij de oorspronkelijke indeling ondragelijk was. De snelheid lag nu op 72 km/u, maar de motor bleek onbetrouwbaar. Renault verbouwde daarop in april het tweede prototype met een viercilinder. Hoewel die niet veel sneller bleek dan de AMR 33, was de internationale situatie door de verwachte herbewapening van Duitsland zo dreigend geworden dat op 3 juli 1934 een eerste serie van 92 stuks besteld werd van de AMR 35. Later in 1936 zouden er nog eens twee bestellingen volgen van 20 en 55 stuks, te zamen dus 167.
Het zou echter nog even duren voordat het eerste exemplaar geleverd kon worden. Nadat de AMR 33 bij de troep in dienst genomen werd, kwamen er al snel klachten over het loopwerk. Renault had zijn best gedaan dat zo licht mogelijk te houden (bij prototype 79756 bijvoorbeeld bestond de hele ophanging uit twee bladveren met aan de uiteinden een wielas) maar dat ging ten koste van de duurzaamheid. Tijdens het rijden op de weg bogen de elementen al zichtbaar naar buiten; een veeg teken - en inderdaad was de uitval ontstellend hoog doordat ze in het terrein helemaal afbraken. Er moest dus eerst een heel nieuwe ophanging ontwikkeld worden. Men leidde die af van de Renault R35: drie horizontale rubber cilinderblokken zorgden voor de vering. Renault besloot twee prototypes te ontwikkelen. Het eerste, de Renault ZB, had twee paar loopwielen per zijde plus een onafhankelijk geveerd wiel vooraan. Dit werd verworpen door het Franse leger, maar in maart 1936 in een aantal van twaalf besteld door China, waarna het bestuur van de provincie Yunan er nog eens vier bestelde. Deze werden pas in 1940 geleverd. Het tweede type, de Renault ZT, had één paar loopwielen met een apart wiel ervoor en erachter en werd aanvaard. De eerste levering was pas op 22 april 1936.
Door de productiemoeilijkheden bij Renault lukte het Citroën een opdracht te verkrijgen voor de ontwikkeling van een prototype voor een alternatieve tank. Deze AMR Citroën P 103 kwam in april 1935 klaar, maar werd afgewezen: hij was wel wat steviger maar met een snelheid van 30 km/u ook veel trager. Het gebruik van een lichte rubberen rupsband met variabele spanning had dit niet weten te voorkomen. Een unieke eigenschap was het vermogen zich op het middelste loopwerkelement te kunnen verheffen om zo gemakkelijker een bocht te kunnen maken. De zes vierdubbele loopwielen aan iedere zijde waren per twee hydraulisch geveerd en het middelste paar was in hoogte verstelbaar. Het zou de laatste keer zijn dat Citroën zich apart met tankontwerp zou bezighouden.
De AMR 35 is wat groter dan de AMR 33: 3,84 m lang, 1,76 m breed en 1,88 m hoog. Het gewicht ligt op 6,5 ton; de rupsbanden zijn 22 cm breed; de maximumsnelheid is 60 km/u. Het zijpantser is verdikt van acht naar tien millimeter.
Op 1 januari 1939 waren er pas 129 stuks geleverd. De langzame productie was niet zozeer de schuld van de fabriek, als wel van de Franse methode van budgettering. Terwijl bijna alle partijen in de Assemblée Nationale de defensiebegrotingen goedkeurden, was er toch vaak geen geld omdat de minister van financiën vanwege de chronische begrotingsoverschrijdingen het recht had gekregen eigenmachtig zijn goedkeuring aan een bepaalde uitgave te onthouden. De aanschaf van materieel werd zo meestal letterlijk de sluitpost van de begroting.
[bewerk] Versies en Projecten
[bewerk] AMR 35 à mitrailleuse 13,2
Van de 167 AMR 35's werd een gedeelte - het is nog niet bekend hoe groot - in een tweede uitvoering geproduceerd, voorzien van een nieuwe toren met een 13,2 mm mitrailleuse. Men hoopte de tank zo een betere bescherming tegen vijandelijke verkenningsvoertuigen te geven, maar de ballistische eigenschappen van het zwaardere machinegeweer waren niet bijzonder goed, zodat er eigenlijk nog steeds geen serieus pantserdoorborend vermogen mee bereikt werd: de doorslag van de 7,5 mm mitrailleuse was 8 mm staalplaat op 50 meter afstand; de 13,2 mm kon 20 mm doorboren op 500 meter, in de praktijk zouden de lichte pantserkogels afketsen van het afgeschuinde 8 mm pantser van de Duitse verkenningsvoertuigen.
[bewerk] Renault YS
Van de AMR 35 werd een apart commandovoertuig afgeleid: de AMR 35 ADF, bij Renault zelf bekend als de Renault YS. Van deze commandotank zijn er 13 gebouwd. De eerste acht waren al in 1934 besteld (ze maakten de order rond tot 100); de derde bestelling (in 1936) behelsde ook 5 ADF's. Het prototype had nog de ophanging van de AMR 33. De voertuigen werden in 1938 geleverd, waarvan zes aan het wapen der Artillerie; de rest werd verdeeld tussen de Cavalerie en de Infanterie. Het voertuig had een sterk veranderde indeling met in de verhoogde opbouw de motor voorin, de chauffeur rechts, de commandant links en de radioseiner achterin. De Renault YS's voor de artillerie (door sommige bronnen aangeduid met ADF1) konden ook als artillerieobservatievoertuig dienst doen en bezaten een geavanceerde telemetrische optiek.
- In 1936 zijn er ook twee bestellingen van tweemaal vijf stuks van respectievelijk de Renault ZT2 en de Renault ZT3, allebei pogingen om de verkenningseenheden een zekere antitankcapaciteit te geven.
[bewerk] Renault ZT2
De Renault ZT2 is een AMR 35 voorzien van een afgeronde gegoten APX 5 koepel met verkort 25 mm antitankkanon. De tien voertuigen werden door vertragingen in de leverantie van de koepel pas in 1939 gebouwd na het begin van de oorlog.
[bewerk] Renault ZT3
De Renault ZT3 is een gemechaniseerd geschut, een tankjager met een 25 mm antitankkanon in kazematopbouw. Het doorslagvermogen van dit kanon was 40 mm pantserstaal op 500 meter afstand.
[bewerk] Renault ZT4
In 1936 werden er, na het mislukken van het Char D3-project, 21 exemplaren besteld van de Renault ZT4; later werd de bestelling vergroot tot 56. De ZT4 kwam voort uit de wens de AMR 35 de oude FT-17's te laten vervangen die in de koloniën dienst deden en die eigenlijk zeer slecht geschikt waren voor politietaken en verre patrouilles. Een probleem daarbij was dat men aldaar nog steeds de oude Hotchkiss 7,92 mm mitrailleuse gebruikte, terwijl het moederland al overgegaan was op de 7,5 mm Reibel. Men zou daarvoor natuurlijk een aparte mantel voor de toren hebben kunnen ontwikkelen, maar bedacht een goedkopere oplossing: de koloniën moesten er maar de oude mitrailleusetorens van de FT-17's opzetten. De bestellingen betroffen dus alleen de rompen. De koloniale troepen vonden dat echter een wat ingewikkelde zaak - en waren daarbij van plan zoveel mogelijk oude tanks in dienst te houden. Kon de modificatie niet in het moederland plaatsvinden? Maar daar waren alle beschikbare FT-17's al met de nieuwe mitrailleuse omgebouwd. Geen enkele autoriteit doorbrak de patstelling en vier jaar lang onthield het ministerie van financiën de goedkeuring.
In 1940 echter noopte de oorlogstoestand tot ruimhartigheid: de productie kwam in februari op gang met drie stuks, bereikte een totaal van negen in maart en een piek van 15 in april; zelfs in mei werden er 13 geproduceerd. Maar dat waren alleen maar rompen: nog steeds was het probleem van de torens niet opgelost en werd er dus geen geld voor ter beschikking gesteld. Eind mei kwam de opdracht om ieder pantservoertuig van noodbewapening te voorzien en naar het front te sturen. De veertig ZT4's zouden de fabriek echter niet verlaten.
De totale productie van ZT gevechtsvoertuigen was dus 187.
[bewerk] Operationele Geschiedenis
[bewerk] Slagorde
De 307 beschikbare gevechtsvoertuigen - 120 AMR 33's, 167 AMR 35's, 10 ZT2's, 10 ZT3's - werden alleen gebruikt bij de eenheden der cavalerie.
Begin jaren dertig had Frankrijk vijf mobilisabele cavaleriedivisies, elk een allegaartje van bereden cavalerie, motoren, vrachtwagens, pantserwagens en half-tracks waaraan nu ook een eskadron van twintig AMR's werd toegewezen, voor een totaal van honderd.
In 1935 werden er plannen opgesteld om in geval van oorlog een pantserdivisie - de eerste van Frankrijk - te mobiliseren op basis van de 4e cavaleriedivisie. Zij moest beschikken over zes eskadrons met ieder twintig AMR 33's: in totaal de 120 voertuigen die binnenkort beschikbaar zouden zijn en de enige tanks waar de hypothetische divisie mee uitgerust was. De slagkracht was dus gering. De drie eerste Duitse pantserdivisies van hetzelfde jaar waren met de Panzerkampfwagen I trouwens niet beter uitgerust. In 1936 en 1937 kwamen er echter twee werkelijke pantserdivisies die ten gevolge van de steeds versnellende productie van nieuwere tankmodellen veel sterker waren. Beide hadden ook 60 AMR's; de drie nog overblijvende cavaleriedivisies hadden er nog steeds twintig. Het totaal was dus gestegen tot 180.
Bij de Slag om Frankrijk in mei 1940 waren de AMR's als volgt ingedeeld:
- Bij de pantserdivisies der cavalerie beschikte zowel de 1e Division Légère Mécanique als de 2e DLM over drie eskadrons van twintig; iedere divisie dus over 60 AMR's, te zamen 120.
- Bij de lichte divisies - in feite het bereden gedeelte van de drie oude cavaleriedivisies uitgesmeerd over vijf eenheden, zoveel mogelijk aangevuld met voertuigen - beschikten de 1e, 2e, 4e en 5e Division Légère de Cavalerie over twee gemengde eskadrons van ieder tien AMR's en tien motoren; in totaal twintig, te zamen 80.
- Bij de gemotoriseerde infanteriedivisies der cavalerie beschikten de 1e, 3e, 9e, 15e en 25e Division d'Infanterie Mécanique over één Groupe de Reconnaissance de Division d'Infanterie met een eskadron van twintig, te zamen 100.
Van de 307 voertuigen waren er dus 300 ingedeeld in elf eskadrons van twintig en acht van tien. Dat lijkt nauwelijks ruimte over te laten voor enige materieelreserve, maar de toedeling was niet gelijk aan de organieke sterkte: ieder peloton van vier had als vijfde zijn eigen reservetank - de officiële organieke sterkte was dus slechts 240. Bij de GRDI's werd de doelsterkte van de pelotons daarbij nog eens verlaagd van vier naar drie, omdat het onredelijk was van de werkplaatsen te verlangen er meer inzetbaar te houden. Overigens betekent dat niet dat er gevaar bestaat voor een systematische fout bij de vergelijking met Duitse eenheden, want de Duitse tankproductie schoot zo ernstig tekort dat de Panzerdivisionen überhaupt geen materieelreserve hadden.
Er waren twee GRDI, het 7e en vermoedelijk het 6e, die een peloton ZT3's hadden.
Doordat de hele productiecapaciteit in 1940 besteed was aan de rompen van de ZT4, konden er geen normale ZT's meer gebouwd worden. De overeenkomstige eskadrons van de 3e DLM en de verkenningseenheden van de 2e en 12e DIM waren dus uitgerust met de Hotchkiss H35, een te trage tank voor die taak. Overigens waren er maar zeven DIM. De 3e DLC had helemaal geen verkenningsvoertuigen.
De gebruikte benamingen leiden vaak tot grote verwarring. De aanduiding "licht" betekent niet dat het gebruikte materieel een geringe gevechtskracht had: het is een synoniem voor "mobiel". Een DIM héétte wel "gemechaniseerd" maar was dat met in totaal twintig rupsvoertuigen nauwelijks: het was in feite een gemotoriseerde divisie, niet te vergelijken met huidige gemechaniseerde infanteriedivisies die in feite pantserdivisies zijn. Net als de Cavalerie beschikte het wapen der Infanterie over zijn eigen pantser- en (soms gemotoriseerde) infanteriedivisies. Verwarrend genoeg waren er dus infanteriedivisies der Cavalerie en pantserdivisies der Infanterie. Een apart Tankwapen had Frankrijk niet.
[bewerk] Inzet
De eenheden der cavalerie voerden in mei 1940 zeer zware gevechten, waarbij ze vrijwel volledig werden vernietigd. De AMR's bleken daarbij van weinig nut te zijn. De taak als verkenningsvoertuig die de naam aangaf kon het materieel niet uitvoeren omdat het geen radio bezat. Men gebruikte het dus om de gemotoriseerde infanterie (de Dragons Portés) te begeleiden. Het merendeel der voertuigen had echter geen effectief pantserdoorborend wapen en was dus vrijwel waardeloos als veiligheidsscherm bij schermutselingen met de Duitse Spähpanzer waarvan de meeste een 20 mm snelvuurkanon hadden dat het 13 mm pantser van de AMR's op korte afstand kon doorboren. De verkenningstaak werd vervuld door een AMD (Automitrailleuse de Découverte), meestal een pantserwagen, de Panhard 178, die wél radio en antitankkanon bezat.
De meeste AMR's vielen echter niet ten gevolge van vijandelijke handelingen uit maar door hun eigen loopwerk. De sterke motoren waren weliswaar op zich betrouwbaar maar de hogere snelheid die ze mogelijk maakten, leidde tot een enorme slijtage - die neemt toe met het kwadraat van de snelheid. De vering van de AMR 33's was daarbij nooit gemoderniseerd.
Na 1940 nam het Duitse leger een aantal buitgemaakte AMR's in dienst: de AMR 33 als Panzerspähwagen VM 701 (f), de AMR 35 als Panzerspähwagen ZT 702 (f) en de Renault YS als Panzerkampfwagen 770 (f) YS. Het lijkt erop dat deze voertuigen vrijwel alleen in Frankrijk zelf gebruikt zijn en dat de AMR 33's al snel werden afgedankt. Sommige bronnen vermelden dat de Duitsers het 20 mm snelvuurkanon inbouwden. Een aantal AMR 35's of ZT4's is al vrij vroeg omgebouwd tot gemechaniseerde artillerie, namelijk tot mortierdrager, toen ze werden voorzien van de schwerer Granatwerfer 84, een 81 mm mortier, in open kazematopbouw.
In het tankmuseum van Saumur staat nog een AMR 33.
| Bron(nen): |
|
François Vauvillier Les Matériels de l'Armée Française 1: Les Automitraillauses de Reconnaissance tome 1: L'AMR Renault modèle 1933 type VM — ses précurseurs, ses concurrentes et ses dérivées Histoire & Collections Parijs 2005 |
