Abdij van Cluny

Oostvleugel van de abdij

De abdij van Cluny werd in 910 gesticht door Willem van Aquitanië. Men stelde er de hervorming voorop en wou de regel van Benedictus in zuiverheid herstellen. Er werd echter vooral nadruk gelegd op het eerste deel van die regel, Ora et labora. Er werd bijgevolg een strikte kloosterdiscipline uitgebouwd. Tegelijkertijd ontwikkelde zich in dezelfde geest de romaanse bouwkunst, gekenmerkt door de tongewelven die een goede akoestiek boden voor de religieuze zang. Daarnaast deed de orde ook aan liefdadigheid.

Men hechtte er veel belang aan de dodencultus en leken konden er missen laten opdragen voor hun dierbare overledenen. Odo van Cluny, abt van Cluny was een hevige promotor én invoerder van het kerkelijke feest van Allerzielen.

Uniek bij deze stichter afzag van al zijn rechten, die hem volgens het toen populaire eigenkerkenwezen toeviel. Volgens de stichtingsoorkonde stond de abdij slechts onder de bescherming van de paus (exemptie). Deze beperkte voogdij werd pas achteraf door de pausen aanvaard en toont aan dat Cluny op een verregaande autonomie kon rekenen.

Het succes van Cluny is ook te danken aan de grote figuren die er als abt fungeeerden: Petrus Venerabilis (12e eeuw), Odilo (11e eeuw) en Odo (10e eeuw). Onder het abbatiaat van Odo werden honderden kloosters onder Cluny gesteld. De abt van Cluny was de overste over allen, maar aan het hoofd van elk van de dochterkloosters werd een prior aangesteld.

De abdij verrijkte zich door de eerder genoemde dodencultus en door de reliekverering die Clunu tot een zeer geliefd doel voor pelgrimage maakte.

Cluny bouwde al snel een netwerk uit:

Nieuwe stichtingen ontstonden die meteen voogdijvrijheid genoten. Cluny functioneerde als de moederabdij. Vanaf 1024 werd hun immuniteit bovendien nog uitgebreid.
In de 12e eeuw resideerden er 300 monniken te Cluny.
Men stimuleerde er de reconquista door bedevaarten naar Santiago de Compostela te stimuleren. Zo verspreidde het christendom zich ook in Spanje.
De abdij verwierf ook grote politieke macht.

[bewerk] Kloosterkerk van Cluny

De twee overgebleven torens van de kloosterkerk

Door de toenemende welvaart van het klooster, werden het klooster en de kloosterkerk steeds weer verfraaid en vergroot. Dit heeft er toe geleid, dat in Cluny achtereenvolgens drie kerken hebben gestaan, die steeds moesten wijken voor hun opvolger. De laatste kerk was een zeer grootse kerk, een van de mooiste bouwwerken uit die tijd. Het schip van de kerk had aan beide zijden twee zijbeuken. Aan de kruising was het koor verbonden met een kooromgang, waarbij om de kooromgang vijf kooromgang kapellen waren gebouwd. Bovenop de kerk waren acht torens gebouwd, twee boven de narthex een vieringtoren, twee torens boven de beide transepten, twee kleine torens naast de zijbeuken en de transepten en een toren boven het koor. De hele kerk was rijkelijk versierd. Het klooster werd in 1790 opgeheven, waarna de kerk van Cluny werd grotendeels vernietigd tijdens de Franse Revolutie. Tegenwoordig is alleen nog een deel van het transept met twee torens over.