Actinoid
From Wikipedia
De Actinoiden sünd een cheemsch Serie von ähnlich cheemsch Elementen. Fröher weer de Serie ok as Actiniden betekend. Dat hett ober nicht tosamenpasst mit de Vörsläg von de Komisschoon, de för de Utgeven von Naamen tostännig weer. Na jüm weer de Ennen -id för binär chemisch Verbinnen vörbehalln, as t. B. de Chloride. De Beteken Actinide kann ober trotzdem noch bruukt warrn.
To de Serie höört de Elementen Actinium un de 14 nafolgend Elemente in dat Periodensysteem. De niege Begreep Actinoiden bedüdt so veel as ähnlich as dat Actinium – dorna höört dat Actinium sülvst eegentlich nich dorto, warrt ober ut praktisch Grünnen mitdortorekend.
In’n eenzeln sünd dat de Elementen (In Klammern staht de Atomtallen): Actinium (89), Thorium (90), Protactinium (91), Uran (92), Neptunium (93), Plutonium (94), Americium (95), Curium (96), Berkelium (97), Californium (98), Einsteinium (99), Fermium (100), Mendelevium (101), Nobelium (102) und Lawrencium (103).
All Actinoiden bildt dreefach laadte Ionen. Wie dat Actinium sülvst warrt se all to de 3. Nebengrupp torekent, wat na de niege offizielle Indeelen von de IUPAC ok as 3. Grupp von dat Periodensysteem betekend warrt. So as de Lanthanoiden, höört ok de Actinoiden to de innern Övergangselementen oder ok f-Block-Elementen, as de Elementen in disse Reegen all f-Orbitalen hebbt, de nicht vull opfüllt sünd.
De Actinoiden sünd all radioaktiv un tellt ok all to de Metallen. De eerste veer bit to’n Uran kommt in de Natur vör. De annern Actinoiden warrt ok as Transuranen betekend. Dat sünd mit eenzig Utnahm von dat Plutonium all künstlich Elementen. Actinoiden sünd, wenn se bannig fien verdeelt waart pyrophor, künnt also von sülvst Füer fangen.
