Lingua Saxonica
E Vicipaedia
Lingua Saxonica (Saxonice: Plattdüütsch, Theodisce: Plattdeutsch) vel Germanica inferior in partibus Germaniae ad septentriones vergentibus in usu est. His temporibus ad tricies centena milia hominum Saxonice loqui neque tamen scribere solent.
Lingua Saxonica orta est ex lingua Saxonica antiqua, quae est similis linguae Germanicae antiquae. Artius est cognata cum lingua Hollandica Flandrica Africanica. Multi eius sunt dialecti, quae Saxonice Grunnengs, Drents, Twents, Ostfreesch, Mönsterlandsch, Nedersassisch, Hamborger Platt, Holsteensch, Mekelborger Platt, Pommersch Platt nominantur. Et lingua Mennonitarum Russicorum Plautdietsch de lingua Saxonica oriunda est.
Lingua Saxonica non modo in Europa utuntur, sed etiam in America septentrionali, australi, in Australia et aliis partibus mundi.
Per multa saecula lingua Saxonica in Europa septentrionali apud omnnes in usu erat. Id erat aevum Hanseaticum inde a saeculo XIII. ad initium saeculi XVI. Inde fit, ut et lingua Suecica et Norvegica et Danica elementa linguae Saxonicae exhibeant velut:
- büx (saxon.) = bukser = buxer (lat. bracae)
- snacken (saxon.) = snakke (lat. loqui)
Vocabularium et grammatica similis est Germanicae, Anglicae et Suecicae. Syntaxis similis Anglicae Mediae praesertim est. Tres casus adhibentur nominativus, genitivus, obiectivus, quo munera dativi et accusativi explentur. Participium perfectum sine illo ge- praefixo informatur sicut in lingua Anglica Danicaque.
[recensere] Litterae Saxonicae
Antiquissima linguae Saxonicae monumenta carmina quaedam epica sunt, inter quae eminent illud carmen Hiltibrandi (saeculi IX.) quod ad cyclum Nibelungicum pertinet et carmen Heliand velut Salvator inscriptum (saeculi IX.).
Multa litterarum Saxonicarum monumenta Medio quod dicitur aevo et litteris renatis conscripta extant. Quo tempore non modo fabulae tamquam illa Rennicii Vulpis sed leges etiam et diplomata et carmina et res gestae velut chronica Neocori et litterae ad cultum Dei spectantes Saxonice memoriae sunt traditae.
Postquam autem Martinus Lutherus sacram scripturam in linguam Germanicam convertit, etiam in regionibus Germaniae ad septentriones spectantibus illo tamquam biblico idiomate magis magisque uti coeperunt homines, ut Saxonice scribendi finem paene fecerint, cum Saxonice loquendi nondum obliviscerentur. Tamen saeculo XIX. duo linguae Saxonicae poetae illustrissimi emicuerunt Fridericus Reuter et Claudius Groth.
[recensere] Exemplum linguae Saxonicae
Ut, qui linguae Germanicae vel Hollandicae vel Anglicae mediae vel Danicae periti sunt, sapere possint, quidnam Saxonici idiomatis proprium esse videatur, carmen Claudii Groth celeberrimum legant:
Min Jehann
Ik wull, wi weern noch kleen, Jehann,
Do weer de Welt so grot!
Wi seten op den Steen, Jehann,
Weest noch? bi Nawers Sot.
An Heben seil de stille Maan,
Wi segen, wa he leep,
Un snacken, wa de Himmel hoch
Un wa de Sot wul deep.
Weest noch, wa still dat weer, Jehann?
Dar röhr keen Blatt an Bom.
So is dat nu ni mehr, Jehann,
As höchstens noch in Drom.
Och ne, wenn do de Scheper sung
Alleen, int wide Feld:
Ni wahr, Jehann? dat weer en Ton!
De eenzige op de Welt.
Mitünner inne Schummerntid
Denn ward mi so to Mod.
Denn löppt mi't langs den Rügg so hitt,
As domals bi den Sot.
Denn dreih ik mi so hasti um,
As weer ik nich alleen:
Doch allens, wat ik finn, Jehann,
Dat is - ik sta un ween.
Qui versus sic convertendi videntur: Utinam parvi etiam nunc essemus, Iohannes! / Tum mundus tantus erat. / Nos sedisse in lapidibus, Iohannes, / meministin ad puteum vicini? / In caelis luna quieta navigabat. / Quam dicebamus currere, / contemplantes et caelum altissimum / et altissimum esse puteum. // Meministine quietis illius, Iohannes? / Commovebatur ne folium quidem in arbore. / Id quod nunc numquam fit, Iohannes, / nisi fortasse in somnio. / Heus, quomodo tum pastor canebat / solus in campo latissimo! / Nonne is, Iohannes, verus sonus erat? / Erat unicus certe in mundo. // Nonnumquam, cum advesperascit, / sensu quodam afficior. / Tum flamma eadem sub tergo demanat / quae olim ad puteum. / Tum convertor necopinanter / quasi non solus essem. / Sed hoc tantum repperio, Iohannes, / quod sto et lacrimor.
