Lingua Aragonica
E Vicipaedia
Lingua Aragonica (Aragonice: Aragonés) lingua Romanica est qui nunc circa 10,000 homines in Oscha provincia, Aragonia, Hispania fabuluntur.
| Aragonica (Aragonés) | |
|---|---|
| Fabulatus est: | Hispania |
| Regio: | Aragonia |
| Fabulantes: | 10 milia |
| Status: | Non in summis 100 |
| Classificatio genetica: |
Indoeuropaea Italica |
| Status officialis | |
| Lingua officialis est: | — |
| Regulatus est: | — |
| Notae linguae | |
| ISO 639-1 | an |
| ISO 639-2(B) | arg |
| ISO 639-2(T) | arg |
| SIL | ARG |
Index |
[recensere] Historia
Aragonica originavit circa saeculum 8 ut unus inter multas dialectos Latinas quae in Pyrene in substrato forti Vasconico expediverunt. Regnum originale Aragoniae (formatum ab comitatibus Aragoniae, Ripae curtiae, et Sobrarbe) progressive ab montibus ad meridianum expandit, Mauros ulterius in Reconquista agens et linguam Aragonicam diffundens.
Unio Regnum Aragonensis cum Comitatibus Cataloniensis sub eodem rege significavit quod haec territoria heterogenea linguistice erat; a lingua Catalauna fabulatus est in oriente et Aragonica in occidente. Etiam lingua Catalauna expandit in territoria nova quae ab Mauris victa erat: Baliares et regnum novum Valentiae. Reciperatio Aragonensis ad meridianum in regno Vergiliae finivit, qui ab Iacobus I ad regnum Castellae cessum ut dos principissae Aragonensis erat.
Diffusio linguae Castellanae, sive linguae Hispanicae, ut lingua communis in paeninsula, iuxta protectionem ab ea qui lingua Aragonica pro lingua Catalauna effecit, significavit quod recessio ulterior sequetur. Eventum cardinale in historia Aragonensi erat quando rex Castellensis Ferdinandus I (rex Aragonum) sive Ferdinandus Anticariae in saeculo 15 institutus erat.
Annexio Aragoniae ab Castella et abolitio progressiva totae capacitatis autonomae ab saeculo 16 significavit quod dum semper a lingua Aragonica late fabulatus est, solummodo in usu colloquiali ruralique, sed nobilitas linguam Hispanicam legerunt ut insigne potestatis. Summum abolitionis linguae Aragonicae attentum est in regnum Francisci Franci in saeculo 20. Discipuli utentes linguam Aragonicam in scholis afflicti sunt, et legislatio interdixit docere ullam linguam sed linguam Hispanicam.
Democratia constitutionalis quae in 1978 a populo electa est significat augmen de operibus litterariis et studiis de lingua Aragonica.
[recensere] Distributio geographica
A lingua Aragonica usque nunc fabulatus est in montibus Aragonensibus Pyrenes, in comitatibus Somontano, Sobrarbe, et Ripa curtia.
Urbes et oppida ubi usque nunc fabulantes Aragonicae adsunt: Osca, Graus, Montiso, Barbastrum, Fonz, Hecho, Estadilla, Benasque, Sabiñanigo, Plan, Ansó, Ebillinum, Broto, et El Grado.
[recensere] Dialecti
- Aragonica Occidentalis
- Aragonica Centralis
- Aragonica Orientalis
- Aragonica Meridionalis
[recensere] Phonologia
[recensere] Mutationes historicae
- O, E aperta in [we], [je] diphthongizant:
- VET'LA > biella (Hispanice vieja, Catalane vella)
- -E finale perditur:
- GRANDE > gran
- F initiale conservatur:
- FILIU > fillo (Hisp. hijo, Cat. fill)
- Iota Romanicum (a GE-, GI-, I-) resultat in ch [tʃ]:
- IUVEN > choben
- GELARE > chelar (Hisp. helar, Cat. gelar)
- -ULT-, -CT- resultat in [jt]:
- FACTU > feito (Hisp. hecho, Cat. fet)
- -X-, -PS-, -SCj- resultat in x [ʃ]:
- COXU > coxo (Hisp. cojo, Cat. coix)
- -Lj-, -C'L-, -T'L- resultat in ll [ʎ]:
- MULIERE > muller (Hisp. mujer, Cat. muller)
- ACUT'LA > agulla (Hisp. aguja, Cat. agulla)
- -B- in verbis imperfectis conservatur:
- teneba (tenebat, Hisp. tenía, Cat. tenia)
