Złotoryja
Z Wikipedii
Współrzędne: 51°08' N 015°55' E
| Złotoryja | |||||
|
|||||
| Dewiza: Stolica Polskiego Złota | |||||
| Województwo | dolnośląskie | ||||
| Powiat | złotoryjski | ||||
| Gmina - rodzaj |
Złotoryja miejska |
||||
| Założono | XII wiek | ||||
| Prawa miejskie | 1211 | ||||
| Burmistrz | Ireneusz Żurawski | ||||
| Powierzchnia | 11,5 km² | ||||
| Położenie | 51° 08' N 15° 55' E |
||||
| Liczba mieszkańców (2004) - liczba ludności - gęstość |
16 578 1441,6 os./km² |
||||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
76 | ||||
| Kod pocztowy | 59-500 do 59-501 | ||||
| Tablice rejestracyjne | DZL | ||||
| TERC10 (TERYT) |
5020126021 | ||||
| Miasta partnerskie | Mimoń  CzechyBuczacz  UkrainaWesterburg  Niemcy |
||||
Położenie na mapie Polski |
|||||
|
Urząd miejski3
ul. Orląt Lwowskich 159-500 Złotoryja tel. 76 877-91-00; faks 76 878-31-20 (e-mail) |
|||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Złotoryja (łac. Aureus Mons, niem. Goldberg, daw. Złotoria) to miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu złotoryjskiego, nad rzeką Kaczawą W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.
Według danych z 30 czerwca 20042, miasto miało 16 578 mieszkańców.
W średniowieczu ośrodek wydobycia złota, później (do połowy XX wieku) miedzi, współcześnie - bazaltu. Ponadto przemysł włókienniczy i papierniczy.
Spis treści |
[edytuj] Struktura powierzchni
Według danych z roku 20026, Złotoryja ma obszar 11,5 km², w tym:
- użytki rolne: 60%
- użytki leśne: 6%
Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu.
[edytuj] Demografia
Dane z 30 czerwca 20042:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 16 578 | 100 | 8751 | 52,8 | 7827 | 47,2 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1441,6 | 761 | 680,6 | |||
Według danych z roku 20026, średni dochód na mieszkańca wynosił 1360,59 zł.
[edytuj] Historia
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Historia Złotoryi.
Od VIII do X wieku w okolicach dzisiejszej Złotoryi mieszkali przedstawiciele plemienia Trzebowian. Pod koniec XII wieku zaczęli się tutaj osiedlać niemieccy górnicy, by wydobywać złoto, od którego Złotoryja wzięła swą pierwszą nazwę: Aurum (łac. złoto). Prawa miejskie Aurum nadał w roku 1211 książę Henryk I Brodaty (stało się to na zamku w sąsiedniej Rokitnicy).
Kilkuset górników ze Złotoryi wzięło udział w 1241 w bitwie z Mongołami pod Legnicą, większość z nich zginęła w walce.
W 1290 miasto otrzymuje prawo mili, jest także ośrodkiem handlu soli i sukna.
W roku 1328 Złotoryja wraz z resztą księstwa legnickiego staje się lennem Czech.
Najazdy husytów w l. 1427, 1428 i 1431 powodują konieczność zbudowania murów obronnych, których znaczne fragmenty wraz z Basztą Kowalską zachowały się do dzisiaj.
Na pierwszej mapie Europy z 1467 r. Mikołaj z Kuzy na obszarze Śląska oprócz Wrocławia zaznaczył tylko Złotoryję.
W roku 1497 w mieście panuje epidemia, umiera kilkaset osób.
Aurimontanus zakłada szkołę miejską w 1504 r.
Pierwsze protestanckie kazanie wygłoszono w Złotoryi w 1522 r. w kościele mariackim. W mieście kilka lat później na bazie szkoły Aurimontanusa powstaje gimnazjum łacińskie, którego okres świetności przypada na rektorat Valentina Trozendorfa. Renoma szkoły była tak wielka, że książę Fryderk II rozważa jej przekształcenie w uniwersytet. Śmierć księcia i pożar miasta w 1554 roku niweczą te plany.
XVI wiek to okres rozwoju gospodarczego Złotoryi. Powstaje tu m. in browar.
Złotoryja przechodzi pod panowanie Habsburgów w roku 1526.
Rok 1608 przynosi miastu powódź, w której ginie ok. 50 Złotoryjan, w roku 1613 pożar niszczy 571 domów. Miasta nie omija także wojna trzydziestoletnia. Wskutek tych wydarzeń w XVII wieku miasto traci na znaczeniu.
W roku 1742 Złotoryja zostaje włączona do Prus.
26 sierpnia 1813 cofająca się napoleońska Armia Bobru marszałka Macdonalda przegrywa niedaleko Złotoryi bitwę z wojskami pruskimi, dowodzonymi przez feldmarszałka Gebharda von Blüchera.
Pod koniec XIX wieku zbudowano linie kolejowe - 1884 do Legnicy, 1895/1896 - do Świerzawy, 1906 - do Chojnowa.
Pierwszy telegraf pojawił się w Złotoryi w 1862, pierwszy telefon podłączono w 1900.
W latach dwudziestych XX wieku próbowano ponownie wydobywać złoto w okolicach Złotoryi, bez powodzenia.
5 marca 1933 w wyborach do Reichstagu w okręgu złotoryjskim zwycięża Narodowo-Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza, zdobywając 25% głosów przy 90% frekwencji.
W roku 1945 Złotoryję zajmują wojska radzieckie I Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Iwana Koniewa; miasto staje się częścią Polski. Do roku 1949 niemieccy mieszkańcy miasta zostają wysiedleni, większość z nich przenosi się do Solingen w Nadrenii Północnej-Westfalii.
W 1945 roku utworzono w Złotoryi powiat złotoryjski, w którego skład weszły miasta Chojnów, Świerzawa i Złotoryja oraz 6 gmin: Krzywa, Nowy Kościół, Pielgrzymka, Rząśnik, Strupice i Zagrodno.
W pobliskim Wilkowie i Nowym Kościele otwarto kopalnie ruda miedzi (tzw. stare zagłębie), które jednakże zamknięto w latach siedemdziesiątych, z powodu odkrycia lepszej jakości złóż w okolicach Lubina.
Powstały także inne zakłady przemysłowe - fabryka obuwia, kopalnie bazaltu, fabryka bombek choinkowych.
W 1992 roku założone zostało Polskie Bractwo Kopaczy Złota, nawiązujące do tradycji dawnych górników ze Złotoryi, które corocznie organizuje w mieście Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota, a w 2000 - mistrzostwa świata.
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych odrestaurowano starówkę, mocno zaniedbaną w okresie PRL.
[edytuj] Zabytki
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zabytki Złotoryi.
- Kościół pw. Narodzenia Najświętrzej Maryji Panny - jeden z najstarszych i najokazalszych zabytków Sląska.
- Kościół pw. św. Jadwigi - oraz przyległy do kościóła klasztor
- Kościół pw. św. Mikołaja
- Baszta Kowalska - dawniej z hełmem, zniszczonym podczas wojen napoleońskich.
[edytuj] Znani Złotoryjanie
- Valentin Trozendorf, rektor Gimnazjum Łacińskiego w Złotoryi (XVI wiek)
- Mariusz Szczygieł, dziennikarz
[edytuj] Miejsca warte odwiedzenia
- Baszta Kowalska
- czternastowieczne mury obronne
- Kościół Najświętszej Maryi Panny
- Kościół św. Jadwigi
- Kościół św. Krzyża (dawniej i potocznie: św. Mikołaja)
- Fontanna Delfina
- Fontanna Górników
- Kopalnia złota "Aurelia"
- Muzeum Złota
- Rezerwat przyrody Wilcza Góra
[edytuj] Sport
Ze Złotoryi wywodzi się słynna w całej Europie artystyczno-akrobatyczna grupa "Ocelot".
W mieście działa pierwszoligowe Złotoryjskie Towarzystwo Tenisowe. Złotoryja leży także na trasie wyścigu Tour de Pologne.
Miasto jest także organizatorem Mistrzostw Polski w Płukaniu Złota, organizowało również mistrzostwa świata w tej dyscyplinie.
W Złotoryi jest lekkoatletyczny klub sportowy "AURUM" zarejstrowany w Polskim Związku Lekkiej Atletyki. jego czołowym zawodnikiem odnoszącym sukcesy na zawodach w kraju i za granicą jest Michał Węgrzyn.
W Złotoryi działa też klub kolarski "Baszta" Złotoryja, którego zawodnicy startują w zawodach nie tylko na Dolnym Śląsku. Klub organizuje wyścigi kolarskie.
[edytuj] Ważniejsze przedsiębiorstwa
- Kopalnie Surowców Skalnych SA
- Kopalnia bazaltu HeidelbergCement Wilcza Góra
- Vitbis SA - producent bombek choinkowych
- "Siku" - producent zabawek
