Valentin Trozendorf

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Valentin Trozendorf

Valentin Trozendorf (rzadziej: Trotzendorf; urodzony jako Valentin Friedland 14 lutego 1490 r. w Trójcy koło Zgorzelca - zmarł 26 kwietnia 1556 r. w Legnicy) - śląski pedagog i teolog protestancki, rektor Gimnazjum Łacińskiego w Złotoryi, wykładowca na uniwersytetach w Wittenberdze i Legnicy.

Po studiach w Lipsku, od 1515 r. uczy religii w szkole w Zgorzelcu, trzy lata później odbiera święcenia kapłańskie we Wrocławiu, gdzie w latach 1519-1524 jest duchownym w katedrze. 31 maja 1519 immatrykuluje się w Wittenberdze. Słucha dysputy lipskiej między Lutrem a Eckiem.

W Wittenberdze prowadzi wykłady na temat dzieł Cycerona i pism św. Pawła, zapewniają mu one rozgłos i sławę uczonego. Dzieła Cycerona znał na pamięć.

W l. 1525-1527 obejmuje rektorat w szkole w Złotoryi. Dwa lata później przenosi się na uniwersytet w Legnicy, jego miejsce w Złotoryi zajmuje Johannes Longus.

Po upadku legnickiego uniwersytetu Trozendorf wraca do Wittenbergi.

Po zwycięstwie luteranizmu w księstwie legnicko-brzeskim, Trozendorf ponownie obejmuje stanowisko rektora w Złotoryi (1531).

Trozendorf podejmuje się dzieła naprawy podupadłej szkoły. Z Wittenbergi do Złotoryi sprowadza trzech nauczycieli, w 1540 uzyskuje od księcia Fryderyka II (Piasta) przekazanie na rzecz szkoły budynków byłego klasztoru franciszkańskiego.

W 1546 roku szkoła cieszy się europejską sławą, wśród kilkuset (500-600, wg innych źródeł nawet do tysiąca) uczniów są m. in. Niemcy, Polacy, Ślązacy, Czesi, Węgrzy i Litwini. Planuje się także jej przekształcenie w uniwersytet, czemu sprzyja Fryderyk II.

Zaraza w roku 1553 i pożar Złotoryi w 1554 niweczą te plany. 30 lipca 1554 Fryderyk III nakazuje przenieść szkołę do Legnicy, pozwalając na pozostanie w Złotoryi jednego nauczyciela.

Złotoryjanie odbudowują szkołę, ale Trozendorf tego już nie doczeka. Umiera 26 kwietnia 1556, rażony apopleksją. 28 kwietnia pochowano go w katedrze św. Jana w Legnicy.

[edytuj] Republika szkolna

Trozendorf uważał, że młodzież może dojść do wysokich godności i stanowisk poprzez pracowitość i posłuszeństwo. Kierując się tą ideą, stworzył specjalną strukturę organizacyjną, republikę szkolną, korzystając z wzorców starożytnego Rzymu w okresie republiki.

Uczniów podzielił na sześć klas, a te na mniejsze oddziały - ordines lub tribus. Każda z klas miała swoich "urzedników" pełniących funkcje porządkowe i nadzorcze:

ekonomowie - utrzymywali porządki domowe (budzenie, nadzór nad odpowiednim ubraniem się, udaniem się na modlitwę, wyjściem na posiłki i lekcje, sprawdzanie porządku)
eforowie - pilnowali porządku przy stole, którym podlegali discoforowie
discoforowie - ich zadaniem była obsługa przy stole
kwestorowie - mieli nadzorować przebieg nauki
cenzorzy - sprawowali nadzór nad obyczajnym zachowaniem się.

Spośród najzdolniejszych uczniów Trozendorf powoływał zarząd szkolny (magistratus scholasticus), składającego się z 12 senatorów i 2 cenzorów, na czele których stał konsul.

W szkole funkcjonował też sąd uczniowski, złożony ze starszych uczniów. Sprawy rozpatrywane przez ten sąd dotyczyły m. in.niestosownego zachowania się, waśni narodowościowych i stanowych między uczniami, używanie języka niemieckiego zamiast łaciny. Oskarżenie wnosili cenzorowie, mowę oskarżycielską wygłaszał rektor. Po mowie oskarżycielskiej głos zabierał oskarżony. Werdykt zapadał poprzez głosowanie. Orzekane kary: pieniężne, karcer, kary cielesne, pręgierz.

[edytuj] Plan studiów

Przedmioty nauczane w gimnazjum Trozendorfa:

gramatyka łacińska i grecka (w tym ortografia, etymologia, składnia, prozodia)
arytmetyka
astronomia
muzyka
dialektyka
retoryka
filozofia
religia
prawo

[edytuj] Porządek szkolny

Porządek szkolny (niem. Schulordnung) składał się z następujących części:

Ustawy zasadnicze
O pobożności
O studiach
O obyczajach

Wśród ustaw zasadniczych pierwszy ustęp zaczynał się od cytatu z Wergiliusza: Tros Tyriusque mihi nullo discrimine agetur (Trojanie i Tyryjczycy nie będą u mnie rozróżniani). Porządek szkolny zjednywał w prawach uczniów wszystkich narodowości, kolejne zasady nakazywały także zrównanie w prawach uczniów różnych stanów ("Szlachcic składa swe przywileje, stając się uczniem").

Rozdział "O pobożności" nakazuje przestrzeganie zasad religii chrześcijańskiej (tj. luteranizmu).

"O studiach" - nakazuje pilne uczenie się, odrabianie lekcji, przestrzegania dyscypliny; zakazuje ponadto stosowanie języka niemieckiego, wszyscy mają mówić połacinie, także między sobą.

[edytuj] Dzieła

Porządek szkolny (opublikowany pośmiertnie, 1563)
Leges scholae Goldbergensis
Catechesis - kompendium wiedzy biblijnej
Rosarium - książka z przypowieściami dla szkół protestanckich, nawiązującymi do Starego i Nowego Testamentu (w jęz. niemieckim, greckim, łacińskim i hebrajskim)
Precationes - modlitewnik