Wojny śląskie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Wojny śląskie (1740-1763) – trzy wojny między Austrią Habsburgów i Prusami Hohenzollernów o panowanie nad Śląskiem, w wyniku których większość Śląska wraz z ziemią kłodzką znalazły się w granicach tych ostatnich, a wraz z nimi od 1871 w zjednoczonych przez Hohenzollernów Niemczech.

Fryderyk II Wielki Hohenzollern zdecydował się zaatakować Śląsk licząc m.in. na narastającą wrogość pomiędzy prześladującymi protestantów Habsburgami a w większości luterańską ludnością bogatej prowincji. Już wcześniej uciskana ludność cesarskiej części Śląska (w księstwach brzesko-legnickim i oleśnickim obowiązywała swoboda wyznania i kultu) zwracała się o protekcję do przechodzących przez jego terytorium wojsk szwedzkich (1706), które uznano za gwarantów warunków podpisanego po wojnie trzydziestoletniej pokoju westfalskiego.

Fryderyk swe działania wspierał dodatkowo roszczeniami dynastycznymi wynikającymi z podpisanego w 1537 r. układu o przeżycie pomiędzy Joachimem II Hektorem a Fryderykiem II z dynastii Piastów, księciem legnicko-brzeskim (układ nie został zrealizowany ani w 1648 po śmierci Fryderyka II, ani w 1675 r. po wygaśnięciu dynastii Piastów, księstwo przejęli Habsburgowie).

Jednocześnie jednak Prusy związane były potwierdzoną przez ojca Fryderyka Wielkiego w 1713 sankcją pragmatyczną, zobowiązująca je do zachowania jedności wszystkich ziem Habsburgów oraz wspierania jako następczyni i dziedziczki korony Marii Teresy, córki zmarłego cesarza Karola VI.

[edytuj] I wojna śląska 1740-1742

Korzystając z zamieszania wywołanego sporami o sukcesję austriacką Fryderyk II zawarł sojusz z Saksonią i 16 grudnia wkroczył na Śląsk, który udało mu się zająć wraz z Kłodzkiem w ciągu zaledwie dwóch miesięcy.

Walcząca na dwa fronty i stojąca w obliczu utraty Wiednia (vide: wojna o sukcesję austriacką) Maria Teresa zmuszona była w 1742 zawrzeć przedwcześnie taktyczny pokój we Wrocławiu, który przekazywał Prusom niemal całe terytorium Śląska oraz ziemię kłodzką. Przy Austrii pozostał jedynie Śląsk karniowski i opawski oraz księstwo cieszyńskie. Jednak Maria Teresa nigdy nie pogodziła się ze stratą bogatej prowincji, co miało doprowadzić do II wojny.

Kalendarium

1740
- 16 grudnia – wkroczenie Fryderyka na Śląsk
- 28 grudnia – oblężenie Głogowa (niem. Glogau)
- 14 grudnia – antyaustriacki bunt we Wrocławiu (niem. Breslau)
1741
- 3 stycznia – uroczysty wjazd Fryderyka do Wrocławia
- 10 kwietnia – bitwa pod Małujowicami (niem. Mollwitz) k/Brzegu, mimo ucieczki Fryderyka Prusacy zwyciężyli
- 10 sierpnia – wkroczenie wojsk pruskich do Wrocławia
1742
- maj – walki na terenie Czech, klęski wojsk cesarskich
- 11 czerwca – podpisanie pokoju we Wrocławiu

[edytuj] II wojna śląska 1744-1745

Wobec odparcia ataku Bawarczyków i Francuzów na Wiedeń Fryderyk – nie chcąc pozwolić na zbytnie umocnienie się Habsburgów – znowu zaatakował, Austria liczyła na odwrócenie karty i odzyskanie utraconych ziem. Jej sojusznikami były Rosja oraz, lawirująca między nią a Prusami, Saksonia Fryderyka Augusta (w Polsce jako August III Sas).

Wojska cesarskie zostały jednak pobite pod Dobromierzem (niem. Hohenfriedburg) i Kotliskami (niem. Kesseldorf), zaś cesarzowa zmuszona została przełknąć gorzki pokój drezdeński z 1745, który jedynie potwierdzał ciężkie warunki pokoju wrocławskiego.

Kalendarium

1744
- wkroczenie Fryderyka do Czech
- 16 września – zajęcie Pragi
1745
- 4 czerwca – bitwa pod Dobromierzem,
- 30 września – bitwa pod Soor
- 15 grudnia – bitwa pod Kotliskami
- 25 grudnia – podpisanie pokoju w Dreźnie

[edytuj] III wojna śląska 1756-1763

Wybuchła w momencie wtargnięcia przez Prusy do Saksonii. De facto był to europejski epizod wielkiej wojny siedmioletniej. Walki toczyły się o Saksonię, Śląsk oraz posiadłości kolonialne między wielkimi koalicjami:

Austrii (walczącej o Śląsk) wraz z Rosją, Francją, Hiszpanią, Saksonią i państwami Rzeszy niemieckiej
Prus w aliansie z Wlk. Brytanią, Hanowerem i kilkoma innymi państwami Rzeszy.

Zakończyła się pokojem w Hubertusburgu w 1763 r. (więcej: wojna siedmioletnia)

Kalendarium

1756
- wyprzedzające uderzenie Fryderyka na Saksonię
- wkroczenie do Czech
- bitwa pod Lobositz
- kapitulacja Pirny
1757
- czerwiec – bitwa pod Kolinem, zwycięstwo wojsk cesarskich
- wrzesień – bitwa pod Moys, zwycięstwo Austriaków
- 22 listopada – bitwa pod Wrocławiem,
- 24 listopada – zdobycie miasta przez Austriaków
- 5 grudnia – bitwa pod Lutynią (niem. Leuthen), zwycięstwo Fryderyka nad 2-krotnie silniejszym przeciwnikiem (33 tys. vs 82 tys.), 10 tys. zabitych, 13 tys. jeńców
- 21 grudnia – poddanie się austriackiego garnizonu we Wrocławiu, 17 tys. jeńców, w tym 17 generałów
1759
- 12 sierpnia – bitwa pod Kunowicami (niem. Kunersdorf), zwycięstwo Austrii, Prusacy stracili 19 tys. ludzi i 172 armaty
1760
- zdobycie przez Austriaków szturmem twierdzy w Kłodzku
- lato – oblężenie Wrocławia przez gen. von Loudona
- 15 sierpnia – bitwa pod Pątnowem (niem. Panten) k/Legnicy; zwycięstwo Prusaków nad trzykrotnie większymi siłami austriackimi
- październik – zajęcie Berlina przez koalicję antypruską
1761
- bitwa pod Burkatowem
1762
- styczeń – śmierć carycy Elżbiety
- rozpad koalicji antypruskiej
- 15 lutego – pokój w Hubertusburgu, potwierdzenie status quo ante

[edytuj] Zakończenie

Prusy wyszły z tych wojen ogromnie wyczerpane. Gdyby nie rozpad koalicji antypruskiej w obliczu śmierci carycy, wszystkie dotychczasowe zdobycze Fryderyka Wielkiego zostałyby pogrzebane. Jego przeciwnicy posiadali nad nim miażdżącą przewagę wojskową, zaś jego armia była w rozsypce.

Ostateczny wynik był jednak lepszy niż oczekiwał Fryderyk. Nie zamierzał zagarnąć całego Śląska. Chciał jedynie jego dolnej części, część górną uważał za mało wartościową i nierozwiniętą gospodarczo. Tymczasem za wyjątkiem księstwa cieszyńskiego i ziemi opawskiej otrzymał praktycznie cały Śląsk oraz ziemię kłodzką. W jego górnej części rozwinęło się potem wielkie zagłębie przemysłowe.