Pour le Mérite

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Order Pour le Mérite

Pour le Mérite (fr. "Za Zasługi") to najwyższy pruski i niemiecki order wojskowy do 1918 roku oraz wysokie odznaczenie cywilne do chwili obecnej.

[edytuj] Order wojskowy 1740-1918

Order został ustanowiony przez Fryderyka Wielkiego w 1740 roku podczas wojny z Austrią jako najwyższe odznaczenie wojskowe. Wywodzi się z ustanowionego w 1667 przez margrabiego Fryderyka orderu Ordre de la Génerosité. Order Pour le Mérite był początkowo nadawany również za zasługi cywilne, otrzymał go m.in. Wolter. Dopiero od stycznia 1810 król Fryderyk Wilhelm III przeznaczył ten order jedynie dla oficerów za wybitne zasługi wojskowe na polu bitwy. W 1816 liczba odznaczonych wynosiła ok. 1000, w XIX wieku sięgnęła kilku tysięcy. Cesarz Wilhelm I za kampanię 1866 roku zaczął nadawać wielki krzyż Pour le Mérite.

Odznaczenie to stało się szczególnie znane w okresie I wojny światowej, zwłaszcza z powodu nadawania go lotnikom - asom myśliwskim. Pierwszymi lotnikami, którzy go otrzymali 12 stycznia 1916, byli Max Immelmann i Oswald Boelcke. Od koloru orderu i imienia Immelmanna order ten zaczął być nieformalnie znany jako Niebieski Max (niem. Blauen Max, ang. Blue Max). W późniejszym okresie był przyznawany pilotom, którzy zestrzelili co najmniej 20 samolotów; orderem tym zostało łącznie odznaczonych 132 pilotów. Otrzymali go wówczas m. in. Manfred von Richthofen i Hermann Göring. Order został zniesiony po upadku cesarstwa niemieckiego i abdykacji Wilhelma II 9 listopada 1918. Ostatnim żyjącym odznaczonym był niemiecki pisarz Ernst Jünger, po którego śmierci order wygasł.

[edytuj] Klasa pokojowa Pour le Mérite

Oprócz orderu wojskowego, w 1842 roku pruski król Fryderyk Wilhelm IV ustanowił również tak zwaną klasę pokojową (Friedensklasse) orderu (Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste - za zasługi w dziedzinie nauki i sztuki). Otrzymał go m.in. historyk prawa Friedrich Carl von Savigny.

Po I wojnie światowej, order Pour le Mérite przestał być odznaczeniem państwowym. Ponieważ warunki pokoju nie zezwalały na nadawanie orderów państwowych, grupa dotychczas odznaczonych pokojową klasą zorganizowała się w celu dalszego nadawania orderu za zasługi w dziedzinie nauki i sztuki. W 1924 zostało to zaaprobowane przez Ministerstwo Stanu i w ten sposób "półoficjalnie" orderem tym zostali odznaczeni m.in. twórcy jak Gerhart Hauptmann i Käthe Kollwitz.

Po przejęciu władzy przez nazistów, Pour le Mérite zaczął być ponownie nadawany jako cywilne odznaczenie państwowe. Do śmierci w 1934 nadawał go Paul von Hindenburg, następnie Adolf Hitler. Pod kierownictwem Hermanna Goeringa, Gestapo dokonało przeglądu poprzednio odznaczonych pod kątem ich "poprawności" i czystości rasowej, w efekcie czego odebrano odznaczenie m.in. Käthe Kollwitz.

Po II wojnie światowej ponownie powstał ruch na rzecz przywrócenia tego orderu i w 1952 Prezydent Niemiec Theodor Heuss przywrócił order Pour le Mérite jako nadawany przez niezależną organizację pod patronatem Prezydenta Niemiec. Jest to obecnie odznaczenie prestiżowe, lecz pozbawione oficjalnego statusu odznaczenia państwowego, jak order za zasługi Bundesverdienstkreuz. Z Polaków otrzymali go: Witold Lutosławski (1993), Andrzej Szczypiorski (1995), Magdalena Abakanowicz (1999) i Bronisław Geremek (2002).