Piątek 13.
Z Wikipedii
Piątek 13. (ang. Friday the 13th) to amerykański slasher wyreżyserowany przez Seana S. Cunninghama w 1980 do scenariusza Victora Millera. Stał się jednym z najbardziej znanych slasherów oraz jedną z najdłuższych serii filmów w historii kina i klasykiem wśród horrorów. Seria kilkakrotnie miała zostać definitywnie zakończona, jednak zawsze została wznawiana. Powstał także serial, emitowany w telewizji przez trzy sezony (1987-1990).
Do 2005 powstało jedenaście filmów, wszystkie połączone postacią Jasona Voorheesa.
Spis treści |
[edytuj] Seria
Uwaga: W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.
[edytuj] Pierwsza trylogia i Ostatni rozdział
W pierwszym filmie grupa nastolatków przybywa do letniego obozu nad Crystal Lake, aby przygotować go na otwarcie sezonu. Wiele lat wcześniej młody chłopiec imieniem Jason Voorhees utonął w obozowym jeziorze, a niedługo później dwoje opiekunów obozu zostało zamordowanych przez nieznanego napastnika, po czym nastąpiło zamknięcie obozu. Nastolatkowie zaczynają ginąć jeden po drugim, a na jaw wychodzi, że morderczynią jest matka Jasona, Pamela.
W drugim filmie okazuje się, że Jason nie utonął w jeziorze, mieszkał jednak samotnie w lesie opodal obozu przez parę dekad. Obserwował z daleka śmierć swojej matki, poszedł więc w jej ślady i zamordował osobę, która ocalała w pierwszym filmie, i kontynuował dzieło matki, mordując napotkane osoby. Jason przedstawiony zostaje jako dużej postury mężczyzna z białym workiem na głowie, ukrywającym jego zdeformowaną twarz. Film, podobnie jak inny slasher Paramountu, My Bloody Valentine, otrzymał od MPAA klasyfikację X. Większość morderstw w filmie została obcięta, między innymi scena, w której dwójka uprawiających seks nastolatków zostaje przebita metalowym prętem.
W trzecim filmie, nakręconym w technice 3D, Jason zdobywa hokejową maskę, która została później jego „znakiem firmowym”. Zabija hippisów i harleyowców, którzy zdecydowali się zabawić w okolicach Crystal Lake. Zakończenie filmu było tematem wielu kontrowersji, ponieważ „Fangoria”, magazyn poświęcony horrorom, opublikował zdjęcia z zakończenia filmu, na których Jason triumfalnie zabijał swoje ofiary. Z tego powodu szybko nakręcone zostało nowe zakończenie.
W czwartym filmie Jason kontynuuje mordowanie, dopóki nie zostaje zamordowany przez młodego Tommy’ego Jarvisa. Czwartej części nadano prosty tytuł Piątek 13. IV: Ostatni rozdział, wystąpiły w niej nadchodzące gwiazdy lat 80. – Corey Feldman i Crispin Glover, znalazła się także wysoko w amerykańskim box-officie, co spowodowało, że Paramount zdecydował się nie kończyć serii.
[edytuj] Nowy początek
Bohaterem piątej części nadal jest Tommy, teraz już dorosły. Trafia on do zakładu, w którym pomaga się na nowo żyć w społeczeństwie. Niedługo po przybyciu Tommy’ego do ośrodka zaczynają się morderstwa. Okazuje się, że mordercą nie jest Jason, a naśladowca, mszczący się za śmierć syna, który został zamordowany w ośrodku. Fani serii nie byli zachwyceni fałszywym Jasonem, a producenci uświadomili sobie, że aby utrzymać serię, należy przywrócić Jasona.
Tytuł szóstej części jest prosty i wymowny: Jason żyje. Jason, spoczywający w ziemi i rozkładający się od czwartej części filmu, zostaje ożywiony niczym Frankenstein za pomocą uderzenia pioruna. Ignorując wydarzenia z piątej części, Jason żyje rozpoczyna się sekwencją, w której Tommy wykopuje i otwiera trumnę Jasona, przez przypadek ożywiając go. Od tego momentu Jason staje się jakby zombie (choć wielu fanów uważa, że Jason w żadnym filmie nie był w pełni człowiekiem). Szósta część przez wielu fanów uważana jest za najlepszy film z serii.
W siódmej części dziewczyna obdarzona telekinetycznymi zdolnościami ponownie ożywia Jasona, który spoczywa na dnie jeziora. Przez fanów nazwany został Jason vs. Carrie. W rolę Jasona po raz pierwszy wciela się Kane Hodder, który zagrał go także z części ósmej, dziewiątej i Jason X, zostając uznanym za najlepszego z Jasonów.
Nowa krew również została mocno zmieniona przez MPAA. Początkowo film miał być projektem zatytułowanym Jason vs. Freddy Krueger, jednak nie doszło do porozumienia pomiędzy wytwórniami Paramount i New Line Cinema, które posiadały prawa do postaci.
W ósmej części Jason ożywa porażony prądem z kabla, a następnie dostaje się na pokład statku wycieczkowego Lazarus, na którym rozgrywa się większa część filmu. Mimo tytułu, tylko ostatnie kilkanaście minut filmu dzieje się w Nowym Jorku.
[edytuj] New Line Cinema
We wczesnych latach 90. New Line Cinema nabyła prawa do serii Piątek 13. i pospiesznie zrealizowała Jason idzie do piekła. W ostatnich scenach filmu hokejowa maska Jasona zostaje zabrana przez rękawicę Freddy’ego Kruegera, co stwarzało nadzieje na walkę pomiędzy dwoma slasherowymi gigantami.
[edytuj] Droga do Freddy kontra Jason
Realizacja filmu, w którym Jason i Freddy stają naprzeciw siebie, sprawiała wiele problemów. Największym z nich był scenariusz, mający sensownie połączyć ze sobą obie postaci. Ostatecznie powstały dwa scenariusze: w jednym szatan okazywał się ojcem Jasona, a Freddy i Jason chcieli zdobyć dla niego dzieci, w drugim Jason ożywiony został przez nastolatkę, która chciała uchronić swoją siostrę przed wyznawcami kultu Freddy’ego Kruegera, potrzebującymi ofiary. Ostatecznie żaden ze scenariuszy nie wypalił: ten z szatanem okazał się za drogi, a pierwszy porzucono ze względu na masakrę w Columbine High School.
[edytuj] Jason w kosmosie
Akcja Jason X rozgrywa się w przyszłości w kosmosie. Jason zostaje rozmrożony i ponownie zaczyna mordować. Wypuszczenie filmu do dystrybucji stwarzało problemy, a film okazał się klapą finansową, zarabiając na całym świecie niecałe siedemnaście milionów dolarów (przy budżecie i promocji wynoszących łącznie dwadzieścia milionów).
[edytuj] Freddy kontra Jason
Dwa lata później ukończony został projekt Freddy kontra Jason. Przebywający w piekle Freddy Krueger ożywia Jasona i wysyła na ulicę Wiązów, aby zamordował kilka osób: wcześniej mieszkańcy Springwood znaleźli sposób, aby obronić się przed Freddym – wymazali wszelkie wzmianki o nim, przestali o nim mówić i całkowicie wymazali go z pamięci, co nie pozwalało mu wrócić. Freddy wysłał Jasona z nadzieją, że gdy zginie parę osób, pamięć o nim powróci. Tak też się dzieje, jednak Jason nie ma zamiaru przestać zabijać „dzieci” Freddy’ego, co prowadzi do otwartego pojedynku.
[edytuj] Kolejne filmy?
Sukces filmu stwarza możliwość powstania sequelu. Początkowo mówiono o projekcie, w którym pojawić mieli się Freddy, Jason i Ash z trylogii Martwe zło, jednak Sam Raimi zaprzeczył tym pogłoskom. W marcu 2005 pojawiła się informacja, jakoby Quentin Tarantino miał nakręcić kolejną część Piątku 13., jednak i ta pogłoska została szybko zdementowana.
Pod koniec 2005 roku pojawiły się informacje, że na rok 2007 planowany jest Piątek 13. XII, a na 2008 – Freddy kontra Jason II. Póki co w serwisie IMDb znaleźć znaleźć pozycję Untitled Friday the 13th Sequel planowaną na 2007 rok, jednak brak jest o niej jakichkolwiek bliższych informacji, a kontrybucji tej towarzyszy informacja rzekomo wstrzymany. Jeśli chodzi zaś o Freddy kontra Jason II, wytwórnia New Line nie wydała w tej sprawie żadnego oświadczenia od 2004 roku, kiedy to stwierdziła, że tymczasowo projekt upadł. Mimo wszystko aktorzy odtwarzający główne postaci stwierdzili, że przyjęli by role w tym projekcie. Jedyna informacja pochodzi od Wesa Cravena, twórcy postaci Freddy’ego, który zapytany przez fana, kiedy znów będzie można zobaczyć demona z ulicy Wiązów, odpowiedział, że już niebawem. Nie wiadomo jednak czy mówił prawdę, czy jedynie się naigrawał. Nie jest też do końca pewne, czy oznacza to zamiar stworzenia Freddy kontra Jason II, czy raczej Koszmaru z ulicy Wiązów VIII.
Aktorzy, którzy wystąpili w którymś z filmów, zanim dostali większe role: Kevin Bacon, Steven Culp, Corey Feldman, Crispin Glover, Kelly Hu, Allison Smith.
[edytuj] Seria
- Piątek 13. (Friday the 13th; 1980) reż. Sean Cunningham
- Piątek 13. II (Friday the 13th Part II; 1981) reż. Steve Miner
- Piątek 13. III (Friday the 13th Part III: 3D; 1982) reż. Steve Miner
- Piątek 13. IV: Ostatni rozdział (Friday the 13th Part IV: The Final Chapter; 1984) reż. Joseph Zito
- Piątek 13. V: Nowy początek (Friday the 13th Part V: A New Beginning; 1985) reż. Danny Steinmann
- Piątek 13. VI: Jason żyje (Friday the 13th Part VI: Jason Lives; 1986) reż. Tom McLoughlin
- Piątek 13. VII: Nowa krew (Friday the 13th Part VII: The New Blood; 1988) reż. John Carl Buechler
- Piątek 13. VIII: Jason zdobywa Manhattan (Friday the 13th Part VIII: Jason Takes Manhattan; 1989) reż. Rob Hedden
- Piątek 13. IX: Jason idzie do piekła (Jason Goes to Hell: The Final Friday; 1993) reż. Adam Marcus
- Jason X (2001), reż. James Isaac
- Freddy kontra Jason (Freddy vs. Jason; 2003), reż. Ronny Yu
