Pałac w Lubostroniu
Z Wikipedii
Pałac w Lubostroniu - klasycystyczny pałac, wybudowany w latach 1795 - 1800 (prace nad dekoracją wnętrz trwały jeszcze co najmniej przez następne pięć lat) przez czołowego architekta epoki klasycyzmu, autora między innymi pałacu w Dobrzycy i pałacu w Śmiełowie, Stanisława Zawadzkiego, na zlecenie Fryderyka Skórzewskiego, na terenie folwarku Piłatowo. Nazwę Lubostroń nadał pałacowi sam właściciel ("lube ustronie").
Pałac nawiązuje w swym kształcie do Villa Rotonda z Vincenzy autorstwa Palladia, warszawskiej Królikarni Merliniego i Villa Trissino z Meledo. Zbudowany jest na planie kwadratu, z ośmiokolumnowym portykiem wielkiego porządku i szerokimi schodami na fasadzie frontowej. Na portyku napis "SIBI AMICITATIE ET POSTERIS MDCCC" (Sobie, Przyjaźni i Potomności 1800). Pozostałe fasady z czterokolumnowymi portykami przyściennymi. Pałac dwukondygnacyjny, centralna, trzykondygnacyjna sala rotundowa przykryta kopułą z blachy miedzianej na tamburze. Kopułę wieńczy brązowa postać Atlasa dźwigającego kulę ziemską (autor: Władysław Marcinkowski, koniec XIX wieku).
Sztukaterie w sali rotundowej wykonane zostały przez Michała Ceptowskiego z Poznania. Bezpośrednio pod kopułą fryz przedstawiający antyczną procesję ofiarną, niżej cztery płaskorzeźby ilustrujące bitwę pod Koronowem, bitwę pod Płowcami, Królową Jadwigę przyjmującą w Inowrocławiu wielkiego mistrza krzyżackiego Ulrika von Jungingena oraz Fryderyka Wielkiego i Mariannę Skórzewską (matkę fundatora pałacu) oglądających plany budowy Kanału Bydgoskiego. Program ikonograficzny sugeruje zainteresowanie zleceniodawcy problematyką stosunków polsko-niemieckich, zarówno antagonistycznych, jak i pokojowych. Podłoga bogato intarsjowana, z herbami Orła i Pogoni. Dekoracje sali uzupełnia olbrzymi mosiężny żyrandol zwisający z kopuły. Kapitele i bazy kolumn w sali rotundowej pochodzą z niewybudowanej, mającej być podziękowaniem za Konstytucję 3 Maja, Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. W bocznych salach malowidła ścienne Antoniego i Franciszka Smuglewiczów.
Obok pałacu klasycystyczna oficyna ("stary dwór") oraz zabudowania stajni i wozowni, również projektu Zawadzkiego, a także późniejsze, neogotyckie zabudowania folwarczne. Pałac otoczony jest kilkudziesięciohektarowym parkiem krajobrazowym, przechodzącym płynnie w las. Projektantem parku był uznany architekt krajobrazu Teichert.
Lubostroń pozostawał w rękach różnych gałęzi rodu Skórzewskich aż do wybuchu II wojny. Po wojnie, m.in. Ośrodek FWP; obecnie hotel, restauracja i muzeum.
