Niepołomice

Miasto Niepołomice leży 24 km na południowy wschód od Krakowa, liczy ok. 7 tysięcy mieszkańców i posiada bogatą i bardzo ciekawą przeszłość historyczną, o której mówią nam stare kroniki polskie (Długosz, Bielski, Paprocki), zapiski archiwalne, rachunki dworu królewskiego, dowody wizytacji krakowskich biskupów oraz piękne, historyczne zabytki-zamek królewski i kościół, a także stara puszcza, odwieczny świadek przepływającego tu życia. Początki Niepołomic sięgają czasów organizowania się Państwa Polskiego, bo już za pierwszych Piastów, gdy Kraków został siedzibą panujących książąt, puszcza niepołomicka, sięgająca wówczas po Kraków, stała się ulubionym miejscem ich częstych, wielkich polowań. W XIV wieku ostatni z Piastów, król Kazimierz Wielki buduje w Niepołomicach zamek myśliwski nad Wisłą i wystawia piękny, gotycki kościół. W okresie Jagiellonów zamek niepołomicki wspaniale przebudowany, staje się drugą po Wawelu siedzibą królewską i stąd Niepołomice w tym okresie swej historii nazywane są (Jan Długosz) drugą po Krakowie stolicą Polski. Bliskość Krakowa i wielkie tradycje narodowe sprawiły, że mimo zmierzchu zewnętrznej świetności, po przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy, Niepołomice bardziej niż wiele innych miast w Polsce odbijają w życiu swych mieszkańców wszystkie odmiany losów całej Rzeczypospolitej: zabory, powstania, pierwszą wojnę światową, powstanie Polski i okres w Polsce odrodzonej między dwoma wojnami, a także walkę z okupantem hitlerowskim.

[edytuj] Zabytki

Zamek Królewski

Król Kazimierz Wielki w połowie XIV wieku wybudował na skarpie pradoliny Wisły obszerny, gotycki zamek. Z zamku wyruszały wyprawy myśliwskie do pobliskiej Puszczy Niepołomickiej. Dzieło kazimierzowskie kontynuowali następni królowie: Władysław Jagiełło, Zygmunt I Stary, a następnie Zygmunt August, który zamkowi nadał obecny kształt czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem. Zasługą królowej Bony były ogrody włoskie usytuowane przy południowym skrzydle. Najazd Szwedów w połowie XVII wieku przyniósł kres świetności tej królewskiej budowli. Po rozbiorze Polski w 1772 roku zamek wraz z miastem przeszedł pod panowanie Austrii. Austriacy zmienili wystrój zamku przeznaczając go na koszary, rozebrali też drugie piętro. W okresie międzywojennym i powojennym zamek pełnił funkcję obiektu użyteczności publicznej. Od 1991 roku kiedy stał się własnością Gminy Niepołomice, przystąpiono do kompleksowych prac renowacyjnych. Po kilku latach remontów i prac adaptacyjnych, królewska siedziba odzyskała swą dawną świetność. Przez wieki zamek był rezydencją królów polskich. Obecnie zamek otwarty jest dla gości i turystów. W komnatach zamkowych powstaje Muzeum Przyrodnicze wykorzystujące eksponaty myśliwskie i łowieckie oraz zbiory Włodzimierza Puchalskiego. W historycznych wnętrzach działa restauracja podająca tradycyjne i wykwintne dania. Wkrótce zostanie uruchomiony luksusowy hotel mający stanowić bazę dla kongresów i zjazdów, a także dla turystów indywidualnych. W odrestaurowanym zamku organizowane są: kongresy, zjazdy, sympozja, narady, bankiety, biesiady staropolskie, wieczory myśliwskie, imprezy w Puszczy Niepołomickiej, koncerty, wystawy, przedstawienia teatralne, widowiska, pokazy rycerskie, prezentacje zwyczajów i obrzędów ludowych.

Kościół Parafialny pod Wezwaniem 10 Tysięcy Męczenników

Kościół parafialny pod Wezwaniem 10 Tysięcy Męczenników ufundowany został przez Kazimierza Wielkiego w 1349 roku konsekrowany w 1558. Jest budowlą gotycką z dwoma zakrystiami i kaplicami. Kaplica południowa, utrzymana w stylu renesansowym ufundowana w 1596 roku przez Jana Branickiego. Znajduje się tam pomnik z ciemnoczerwonego marmuru, nad nim widnieją herby, Gryf i Kotwicz. Po przeciwnej stronie znajduje się kaplica Lubomirskich w stylu barokowym. W gotyckim prezbiterium na ścianie północnej znajduje się polichromia J. Makarewicza z 1916 roku. Podobna znajduje się również na ścianie chóru muzycznego. Ściany kaplicy Lubomirskich zdobią obrazy z życia Karola Boromeusza. Znajduje się tam również słynny obraz, przywieziony z Bolonii, przed którym 400 lat temu została uzdrowiona Anna Branicka. W skarbcu kościelnym znajduje się monstrancja gotycka z XV wieku. Cały kościół zdobiony jest stiukami. Na zewnątrz umiejscowione są liczne tablice, w absydzie kapliczka z ogrójcem, obok dzwonnica. Na uwagę zasługuje bramka w murze kościelnym wykonana w stylu renesansowym przez Santi Gucciego. Archiwum kościelne zawiera wiele starych dokumentów zarówno kościelnych, jak i z życia dworu królewskiego.

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach pod Krakowem jest unikatową placówką tego rodzaju w Polsce, a jedyną w jej południowo-wschodnim rejonie. Głównym jego celem jest szeroko pojmowana popularyzacja i dydaktyka jednej z najpiękniejszych nauk - astronomii. Na dzisiejszą strukturę MOA składają się dwa podstawowe działy: popularyzacyjny i dydaktyczny. Dział popularyzacji prowadzi pokazy nieba (plamy na Słońcu, Księżyc, planety, gwiazdy i ich skupiska, mgławice oraz galaktyki), prelekcje z przeźroczami, pokazy symulacji komputerowych oraz wideo-prezentacje najciekawszych zjawisk astronomicznych (zaćmienia, komety itp.). Organizowane są też wystawy poświęcone najciekawszym obserwacjom oraz masowe pokazy najważniejszych zjawisk na niebie. Działa biblioteka i czytelnia udostępniająca specjalistyczną literaturę z tej dziedziny i czasopisma a na miejscu można skorzystać z oprogramowania komputerowego w tym z komputerowych katalogów i atlasów nieba. Raz w miesiącu w piątkowe wieczory odbywają się odczyty popularnonaukowe. Dział dydaktyczny obejmuje 8 pracowni w tym pracownię astronomiczną oraz komputerową. Pracownia astronomiczna zrzesza młodzież zainteresowaną astronomią z dość dużego obszaru (Niepołomice, Kraków i okolice, Bochnia oraz Tarnów). Na zajęciach kół astronomicznych młodzież ma możliwość zapoznania się z podstawami wiedzy o Wszechświecie oraz z metodologią współczesnej nauki. Znakomite rezultaty można osiągnąć dzięki możliwości połączenia teorii z praktyką. Uczniowie mogą nie tylko na własne oczy zobaczyć przy pomocy teleskopu najważniejsze obiekty w naszym Układzie Słonecznym ale również mogą obserwować niezwykłe zjawiska na gwiaździstym niebie.