Nacjonalistyczna Partia Basków
Z Wikipedii
| Skrót: | EAJ - PNV |
|---|---|
| Założona: | 1895 |
| Przewodniczący: | Josu Jon Imaz |
| Ideologia: | Nacjonalizm, Chadecja |
| Afiliacja międzynarodowa: | Europejska Partia Demokratyczna |
| Siedziba: | Sabin Etxea. Ibañez de Bilbao, 16. 48001 Bilbao |
| Ilość członków: | 32.000 |
| Barwy: | Zielono-czerwone |
| Strona internetowa: | www.eaj-pnv.com |
Nacjonalistyczna Partia Basków (hiszp. Partido Nacionalista Vasco, PNV; bask. Eusko Alderdi Jeltzalea, EAJ) - hiszpańska regionalna partia polityczna. Działa na terenie Kraju Basków. Partia ma charakter chadecko-nacjonalistyczny. PNV powstała w 1895 roku. Od 1918 roku miała przedstawicieli w parlamencie hiszpańskim. Po wojnie domowej zdelegalizowana, a członkowie w większości wyemigrowali. Po śmierci gen. Franco ponownie zalegalizowana.
Francuska gałąź PNV to Parti Nationaliste Basque (PNB). Partia posiada także biura na całym świecie, wszędzie tam, gdzie mieszkają Baskowie - Wenezuela, Argentyna, Meksyk, Urugwaj, Chile i USA.
Spis treści |
[edytuj] Początki i wczesna historia
Partia została założona w 1895 roku przez Sabino de Arana y Goiri, jako katolicka, konserwatywna, rasistowska partia opowiadająca się za ponownym wprowadzeniem samorządu baskijskiego. Obecnie określa siebie jako baskijską, demokratyczna, pluralistyczną i humanistyczną. Jest umiarkowanie nacjonalistycznym ugrupowaniem, które pragnie zwiększenia autonomii, jeżeli nie pełnej niepodległości Kraju Basków. PNV sprzeciwia się politycznej przemocy.
Na początku, aby wstąpić do partii należało udowodnić swe baskijskie pochodzenie.
W 1921 roku PNV stała się areną rozłamu. Dwie grupy powstałe w jego wyniku to umiarkowana Comunión Nacionalista Vasca (Baskijska Wspólnota Nacjonalistyczna) oraz niepodległościowa Aberr ("Ojczyzna"). W czasie monopartyjnej dyktatury generała Miguela Primo de Rivery, partie nacjonalistyczne zostały zdelegalizowane. Jednakże działalność partii była kontynuowana pod przykrywką m.in. zespołów folklorystycznych.
Pod koniec lat 30., Aberri i CNV ponownie się zjednoczyły pod starą nazwą EAJ-PNV. Jednakże mała grupa działaczy utworzyła Acción Nacionalista Vasca (Baskijską Akcję Nacjonalistyczną). Było to ugrupowanie umiarkowanie nacjonalistyczne, lewicowe, w której członkostwo nie było uzależnione od wyznania i otwarte na współpracę z partiami republikańskimi i socjalistycznymi walczącymi z dyktaturą.
[edytuj] Druga Republika Hiszpańska
Podział pomiędzy autonomistami i niepodległościowcami pojawił się ponownie w czasie Drugiej Republiki Hiszpańskiej. Mała grupa radykalnych zwolenników niepodległości Kraju Basków pod przywództwem Eli Gallastegi, skupionych wokół tygodnika Jagi-Jagi i Górskiej Federacji Biskajskiej, opuściła partię. Odrzucili pracę na rzecz autonomii, jaką wykonywała PNV.
[edytuj] Hiszpańska wojna domowa i rządy Franco
Po zamachu stanu z 18 sierpnia 1936 roku, PNV nie mogła zdecydować po której stronie stanąć. Jej członkowie podzielali katolicyzm rebeliantów i poddawani byli presji ze strony Watykanu aby nie popierać Republiki. Jednak obiecana przez lewicę autonomia i antyfaszyzm zbliżały ich do republikanizmu. Część członków PNV zadeklarowała więc poparcie dla Republiki, demokracji i antyfaszyzmu. Jednak na terenach opanowany przez frankistów wystosowało oświadczenia w których odmawiali wsparcia Republiki, część nacjonalistów wyjechała do Francji bądź na terytoria republikańskie. Niektórzy stawili opór rebeliantom, kończąc w więzieniach lub przed plutonami egzekucyjnymi. Część przyłączyła się do karlistowskich batalionów, chcąc uniknąć oskarżeń o wspieranie socjalistów.
Ostatecznie Komitety Obrony Vizcaya i Gipuzkoa zostały zdominowane przez Front Ludowy. Z pewnymi kłopotami, ale Druga Republika zagwarantowała autonomię Basków, a nowy rząd baskijski powołał do życia Armię Baskijską, złożoną z osób rekrutowanych z wszystkich organizacji Basków, włączając w to PNV.
José Antonio Aguirre, lider partii, został pierwszym lendakari (prezydentem baskijskim) wojennego, wielopartyjnego rządu baskijskiego, mającym władzę nad nie podbitymi jeszcze przez siły rebelianckie obszarami Vizcaya i Gipuzkoa. Po poddaniu się Armii Baskisjkiej włoskiemu Corpo Truppe Volontari w Santoña w 1937 roku, rząd przeniósł się do Barcelony, gdzie przebywał do czasu opanowania przez rebeliantów całej Katalonii, a potem do Francji. Aguirre przebywał w Belgii, a potem po zajęciu tego kraju przez Niemców, udał się do Szwecji, a potem przez Amerykę Południową trafił do USA. Prowadził działalność na rzecz Basków na całym świecie, stojąc na czele rządu emigracyjnego.
[edytuj] Ostatnie lata
ETA została powołana do życia przez członków PNV w 1958 roku, zawiedzionych umiarkowaną polityką prowadzoną przez swoją partię. Partia wzywała do zbojkotowania referendum na temat przyjęcia nowej konstytucji hiszpańskiej w 1978 roku. Natomiast podczas referendum dotyczącym wstąpienia do NATO w 1986 r., PNV namawiało do głosowania na tak, jednak w języku baskijskim, czyli aby na kartach wpisywać Bai. Początkowo prawo stwierdzało iż będzie się uznawać głosy oddane tylko w języku hiszpańskim, jednak zmieniono to w ostatniej chwili przed wyborami. Zwyciężyła opcja opowiadająca się za wstąpieniem Hiszpanii do Sojuszu Północnoatlantyckiego, choć w samym Kraju Basków większość wyborców opowiedziała się jednak przeciwko temu.
PNV zachęcała także do głosowania za przyjęciem projektu Konstytucji Europejskiej w referendum, które odbyło się 21 lutego 2005 roku.
[edytuj] External links
- Strona EAJ-PNV
- EGI, młodzieżówka EAJ-PNV
- Muzeum Nacjonalizmu Baskijskiego
- Manifiesto y Organización del Partido Nacionalista Vasco, reguły wewnętrzne PNV z 1906 r. (tekst w języku hiszpańskim)
