Cmentarz Podgórski
Z Wikipedii
Cmentarz Podgórski (nowy) – krakowski cmentarz, położony u stóp kopca Krakusa przy ul. Wapiennej.
[edytuj] Historia
Został założony w 1900 roku po wyczerpaniu miejsc na starym Cmentarzu Podgórskim. Decyzję w sprawie założenia nowego cmentarza podjęła Rada Miasta Podgórza już w maju 1897 r. Jego powierzchnia wynosi 8,37 hektara.
Pierwszą osobą pochowaną na nowym cmentarzu 17 kwietnia 1900 r. była 23-letnia Tekla Dudek z Zakrzówka. Jej grobu dzisiaj już nie ma. Do końca 1900 r. odbyło się 381 pogrzebów, co wiemy z bardzo skrupulatnie prowadzonej od samego początku dokumentacji. Cmentarz posiadał dziś już nie zachowaną kwaterę dla protestantów i zgodnie z wymogami prawa kanonicznego kwaterę dla samobójców. Znajdowała się ona w miejscu dzisiejszej kwatery VIIIa. Do dziś przetrwał jedynie grób tragicznie zmarłego w wieku 21 lat Edwarda Cholewy, któremu nagrobek wystawili koledzy robotnicy; jest to zarazem najstarszy przykład solidarności tego środowiska zachowany w Krakowie. W 1907 r. poświęcono kaplicę cmentarną, a 3 lata później dokonano pierwszego rozszerzenia terenu cmentarza.
Cmentarz przedstawia przekrój społeczny mieszkańców Podgórza. Niewiele jest tutaj grobów szlacheckich, rzadko trafia się określenie "obywatel ziemski", przeważają przemysłowcy, kupcy, rzemieślnicy i właściciele firm budowlanych. To właśnie oni posiadają grobowce wykonane wg własnych wzorów przy głównej alei cmentarza. Tutaj uwagę zwraca grobowiec rodzinny Matecznych – właścicieli zakładu leczniczo-kąpielowego. Bardzo liczną grupę stanowią groby i grobowce kolejarzy. Bliskość dużego węzła komunikacyjnego powodowała, że właśnie tutaj w Podgórzu, Prokocimiu, Bieżanowie i okolicach osiedlało się najwięcej, jak mawiano, robotniczej "arystokracji".
Na nagrobkach można oglądać zdjęcia w kolejarskich mundurach, płaskorzeźby Matki Boskiej i Chrystusa w koronie cierniowej, niektóre z nich mogą być dziełem Karola Hukana i jego pracowni. W inskrypcjach nagrobnych często podkreślano udział w powstaniu styczniowym lub jakąkolwiek z nim styczność (np: żona powstańca styczniowego). Niewiele jest tutaj przykładów rzeźby nagrobnej; pojawiają się personifikacje Żałoby i Smutku w postaciach kobiet z wieńcami różanymi, siedzące przy krzyżu lub urwanej kolumnie (np. grób Stanisława Balickiego, powstańca styczniowego, urzędnika kolei zmarłego w 1912 r.).
Wybuch I wojny światowej i obecność dużej stacji kolejowej spowodowały, iż w Podgórzu pojawiły się transporty rannych i jeńców wojennych, co miało również swoje odbicie na cmentarzu. Dla wojska wydzielono kwaterę XI (zachowała się jej część z pomniczkiem) i w latach 1914–1919 pochowano tutaj 332 żołnierzy i jeńców. Wyczerpanie miejsca pod pochówek sygnalizowano już w 1916 r., jednak wobec braku funduszy na rozszerzenie cmentarza rozpoczęto przekopywanie najstarszych kwater. Takie akcje prowadzono średnio co 3 lata, od 1920 r. i było ich 6. W 1934 r. ekshumowano i przeniesiono grób trzynastu Legionistów. W nowym miejscu wystawiono pomnik z motywem legionowej czapki, autorstwa Czesława Mączki. Cmentarz poszerzono ostatecznie w 1942 r. otaczając całość ogrodzeniem, a później poszerzano jeszcze dwukrotnie w latach 1947-1948 i 1975-1976.
Na cmentarzu obok wojskowych są jeszcze 3 zbiorowe grobowce: proboszczów i wikarych parafii św. Józefa w Podgórzu, OO Redemptorystów i Księży Sercanów. W tym ostatnim grobie spoczywa założyciel polskiej prowincji Sercanów i rektor domu w Krakowie O. Kazimierz Wiecheć (1896-1950).
[edytuj] Bibliografia
Karolina Grodziska, Cmentarze Podgórza, Wyd. "Secesja", Kraków 1992 r.
