Aleksander Majkowski
Z Wikipedii
Aleksander Majkowski (ur. 17 lipca 1876 r. w Kościerzynie, zm. 10 lutego 1938 r. w Gdyni), pochowany w Kartuzach, kaszubski pisarz, dziennikarz, poeta i dramaturg, przywódca Towarzystwa Młodokaszubów, prezes Zrzeszenia Regionalnego Kaszubów, działacz społeczny, doktor medycyny.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Młodość
Syn Jana i Józefiny z domu Baska, pochodzącej ze wsi Łubiana w pow. kościerskim. Ojciec był rolnikiem z powiatu kartuskiego, w 1885 r. na skutek trudności finansowych utracił gospodarstwo i zaczął zarabiać na życie jako woźnica. Młody Majkowski mógł kontynuować naukę, tylko dzięki stypendium ufundowanemu przez Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich w Chełmnie. Najpierw uczęszczał do progimnazjum w rodzinnej Kościerzynie, od r. 1891 do gimnazjum w Chojnicach, którego uczniem pół wieku wcześniej był Ceynowa. Należał tam do koła filomackiego imienia Adama Mickiewicza.
[edytuj] Studia
Egzamin dojrzałości zdał w 1895 r., ale nie stać go było na studia. Zaczął utrzymywać się z korepetycji, a dzięki pomocy krewnych i innych dobrodziejów w 1897 r. zapisał się na medycynę w Berlinie. W 1898 r. od wydawcy Gazety Gdańskiej Bernarda Milskiego otrzymał zaproszenie na uroczstość odsłonięcia pomnika Mickiewicza w Warszawie, która wywarła na nim niezatarte do dzisiaj wrażenie - jak stwierdził w ostatnim roku swojego życia (1938). W 1900 r. przeniósł się z Berlina na cieszący się dużym prestiżem wydział medyczny uniwersytetu w Greifswaldzie. Duże wrażenie zrobiły na nim krużganki starego uniwersytetu, gdzie znajdowały się wielkie medaliony z portretami fundatorów ozdobione napisami dux Pomeranorum et Cassuborum (tj. ksiażę Pomorzan i Kaszubów).
W Greifswaldzie należał do koła studentów polskich Adelphia, które interesowało się losem polskich robotników sezonowych pracujących w niemieckich majątkach junkierskich. Majkowski był jednym z głównych działaczy studenckich aktywnych przy zakładaniu związku robotniczego o agitatorsko-polskim charakterze. Z tego powodu w lutym 1901 r. został relegowany z uniwersytetu. Zalecono mu, aby studia kontynuował w mieście, gdzie nie istnieje kwestia polska. Zdecydował się na Monachium w Bawarii, które było wówczas wielkim ośrodkiem naukowym, literackim, muzycznym i sztuk plastycznych, gdzie krzyżowały się najnowocześniejsze prądy kulturalne epoki, co nie pozostało bez wpływu na rozwój jego osobowości i późniejszą twórczość. Duże znaczenie miało także zetknięcie się z samymi Bawarczykami, którzy z dumą pielęgnowali tradycje regionalne (krajowe), odrębne od tradycji ogólnoniemieckiej. W 1902 r. Majkowski założył w Monachium koło studentów polskich Vistula, do którego należało wielu Pomorzan. Było ono zalążkiem późniejszego Towarzystwa Młodokaszubów.
W 1903 r. Majkowski ukończył studia medyczne w Monachium, następnie otrzymał stypendium polskiego Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu, dzięki któremu przeniósł się do Zurychu w Szwajcarii, gdzie przygotowywał rozprawę doktorską. Stopień doktora medycyny uzyskał 21 września 1904 r. w Monachium.
[edytuj] Działalność publiczna przed I wojną światową
Pod koniec 1904 r. Majkowski powrócił na Kaszuby i zaczął roczny staż asystencki w St. Marienkrankenhaus (Szpital św. Marii) w Gdańsku. Otrzymał wówczas propozycję objęcia funkcji redaktora naczelnego Gazety Gdańskiej, którą przyjął za wiedzą przełożonych ze szpitala, obejmując ją 1 marca 1905 roku. Zapoczątkował wydawanie kaszubskojęzycznego dodatku do gazety pod tytułem Drużba. Pismo dlö polscich Kaszëbów, którego opublikowano sześć numerów. Drużba doczekała się zróżnicowanych reakcji, od życzliwych do zarzutów separatyzmu skierowanych do osoby Majkowskiego. Te ostatnie doprowadziły ostatecznie do jego odejścia z Gazety Gdańskiej.
W końcu 1905 r. powrócił do rodzinnej Kościerzyny, gdzie rozpoczął prywatną praktykę lekarską. Prócz tego energicznie działał w licznych polskich stowarzyszeniach w tym mieście oraz utrzymywał ożywione kontakty z młodzieżą studencką. Organizował dla niej letnie wędrówki po Kaszubach, żeby mogli lepiej poznać swoją rodzinną ziemię. Ponadto nawiązał przyjacielskie kontakty z Izydorem Gulgowskim i jego żoną Teodorą z Wdzydz, przedstawicielami inteligencji pomorskiej, zafascynowanych kulturą ludową Kaszubów.
[edytuj] Działalność literacka
Debiutował w roku 1899.
Za jego największe dzieło literackie uważa się fantasmagoryczną powieść Żëcé i przigodë Remusa - kaszubską epopeję napisaną w literackiej kaszubszczyźnie, ukończoną i opublikowaną w roku śmierci autora, po wojnie przetłumaczoną jako Życie i przygody Remusa na język polski przez gdańskiego literata Lecha Bądkowskiego. Dzieło doczekało się również tłumaczenia na język francuski, niemiecki i angielski.
- Używał pseudonimów: "A.", "Dr.M.", "M.", "Mestwin", "Mstiwoj", "Mściwoj", "Starża Jan", Straża Jan", "Sudomski Świętopełk", "Vagans scholasticus", "Drużba".
[edytuj] Twórczość (wyjątki)
- Historia Kaszubów, Gdynia 1938 Stanica
- Jak w Koscérznie koscelnégo obrelë, abo pięc kawalerów a jednô jedynô brutka. W osem spiewach, Gdańsk 1899
- Pamiętnik z wojny europejskiej roku 1914, Wejherowo - Pelplin 2000
- Pielgrzymka wejherowska, Gdynia 1992
- Pomorzanie w: Kaszëbë 1958 nr 6
- Przewodnik po Szwajcarji Kaszubskiej, Warszawa 1924, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze
- Remus w Zwadze, Gdańsk 1987
- Spiewe i frantówczi, Poznań 1905
- Strachë i zrękovjinë: frantówka w trzech aktach, Gdańsk 1976
- Wiersze i frantówci, Gdynia 1957, Wydawnictwo Morskie
- Żëcé i przigodë Remusa/życie i przygody Remusa, 1938, Powieść w Internecie w kaszubskiej pisowni z lat 30.
[edytuj] Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Laur Polskiej Akademii Literatury
[edytuj] Bibliografia przedmiotowa
- Józef Borzyszkowski, Aleksander Majkowski (1876-1938). Biografia historyczna, Gdańsk: Instytut Kaszubski; Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, 2000, ISBN 83-89079-10-0 oraz ISBN 83-911638-9-X.
- Wiktor Pelpliński, Aleksander Majkowski jako twórca "Gryfa" oraz Towarzystwa Młodokaszubów (1908-1912), [w:] Literatura kaszubska - książka, twórca i biblioteka, Gdańsk 2000, Instytut Kaszubski, ISBN 83-914815-1-4
