Alkan

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

For pianovirtuosen og komponisten Alkan, sjå Charles-Valentin Alkan.

Alkan er nemninga på hydrokarbon som er bygd opp av karbon og hydrogen og der det berre er enkeltbindingar mellom desse atoma.

Innhaldsliste

1 Eigenskapar
2 Nemning og struktur
- 2.1 Alkan utan sidegreiner
- 2.2 Substituerte alkan
3 Sjå óg

[endre] Eigenskapar

Alkanar er ikkje løyselege i vatn. Kva eigenskapar alkanane har, avgjerast av lengda på molekylkjedeene. Di lenger karbonkjeda er, di høgare er kokepunktet, og her ligg óg skilnaden på kva form alkanane har ved romtemperatur (20°C):

1-4 karbonatom - gass
5-17 karbonatom - væske
> 17 karbonatom - fast form

[endre] Nemning og struktur

Alle alkan har endinga an. Alkan har ei lenkeform med to ender, men finst óg somsykloalkan som har ein ringstruktur. Desse kan vera med eller utan sidegreiner (sjå alkan med sidegreiner nedanfor).

[endre] Alkan utan sidegreiner

Eit alkan utgjerast av ei kjede karbonmolekyl der karbonatoma har enkeltbindingar til kvarandre og til maksimalt antal hydrogenatom. Alkan med fire eller færre karbonatom (metan, etan, propan og butan) har usystematiske hevdnamn, medan ein frå fem karbonatom og oppover følgjer gresk teljeform ut frå talet på karbonatom i kjeda (pentan, heksan, heptan, oktan, osb.).

[endre] Substituerte alkan

Alkan kan óg ha sidegreiner, såkalla substituentar. Dersom slike substituentar berre har karbon- og hydrogenatom, kallast dei for alkylgrupper. Alkan kan óg ha halogen som substituentar. Alkyl får namn etter talet på karbonatom, med endinga -yl. Hovudkjeda nummererast slik at første substituentgruppe får lågast mogleg nummer. Dei lokaliserast deretter ut fra namnet deira og kva karbonatom dei er festa til.

Ved fleire identiske grupper brukast prefiks (di-, tri-, osb.). Om to eller fleire substituentar er til stades, nemnast dei i alfabetisk rekkefølgje og eventuelle prefiks blir då sett bort i frå. Dersom substituenten er eit halogen nyttast halogenet sitt namn foran alkannamnet.

Om det både er alkyl- og halogensubstituentar til stades, såkalla halogenert alkan. Då settast namnet på halogenet attom namnet på alkylgruppa.

[endre] Sjå óg

Alkan

metan
CH₄

etan
C₂H₆

propan
C₃H₈

butan
C₄H₁₀

pentan
C₅H₁₂

heksan
C₆H₁₄

heptan
C₇H₁₆

oktan
C₈H₁₈

nonan
C₉H₂₀

dekan
C₁₀H₂₂

undekan
C₁₁H₂₄

dodekan
C₁₂H₂₆

tridekan
C₁₃H₂₈

tetradekan
C₁₄H₃₀

pentadekan
C₁₅H₃₂

heksadekan
C₁₆H₃₄

heptadekan
C₁₇H₃₆

oktadekan
C₁₈H₃₈

nonadecane
C₁₉H₄₀

eicosan
C₂₀H₄₂

heneicosan
C₂₁H₄₄

docosan
C₂₂H₄₆

tricosan
C₂₃H₄₈

tetracosan
C₂₄H₅₀

pentacosan
C₂₅H₅₂

heksacosan
C₂₆H₅₄

heptacosan
C₂₇H₅₆

oktacosan
C₂₈H₅₈

nonacosan
C₂₉H₆₀

triacontan
C₃₀H₆₂

hentriacontan
C₃₁H₆₄

dotriacontan
C₃₂H₆₆

tritriacontan
C₃₃H₆₈

tetratriacontan
C₃₄H₇₀

pentatriacontan
C₃₅H₇₂

heksatriacontan
C₃₆H₇₄

Denne kjemiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia å vekse seg stor og sterk gjennom å utvide han.

Sjå òg: Oversyn over kjemispirer.

Henta frå «http://nn.wikipedia.org../../../a/l/k/Alkan.html»

Kategoriar: Kjemispirer | Spirer 2006-12 | Organisk kjemi