Xia-dynastie

De Xia-dynastie (夏朝 Xia chao, Wade-Giles: Hsia) is volgens de traditionele Chinese geschiedschrijving de eerste dynastie in China. Zij zou tussen 2205 en 1706 v. Chr. hebben geregeerd. Hun machtsbereik zou hebben gelegen in het centrale deel van het huidige Henan en het zuidwesten van Shanxi. De naam van de dynastie is afkomstig van de naam van het gebied dat Yu, de stichter van de dynastie, als leen zou hebben ontvangen. De meeste Chinese historici gaan uit van de historische realiteit van deze dynastie. Daarentegen is voor veel westerse historici het bestaan van de Xia-dynastie nog steeds onvoldoende bewezen.

[bewerk] Chronologie van de Xia

In de Chinese historische traditie volgt de Xia-dynastie op de periode van de Vijf Oerkeizers. Er zijn 17 namen van koningen overgeleverd. Voor het eerst in de Chinese traditie is er sprake van erfopvolging (waarbij een zoon zijn vader opvolgde). Er bestaan verschillen in de datering van de Xia:

• Volgens de traditionele Chinese chronologie (die teruggaat op berekeningen van Liu Xin, 46 v. Chr - 23 n. Chr.) regeerde de Xia-dynastie 439 jaar, tussen 2205 en 1766 v. Chr.
• Volgens de Bamboe-annalen regeerde de Xia 431 jaar, tussen 1989 en 1558 v. Chr.
• Volgens de door Wang Guowei eind 19e eeuw gereconstrueerde versie van de Bamboe-annalen regeerde de Xia 471 jaar, tussen 1994 en 1523 v. Chr.
• In de Chinese archeologie gebruikt men een minder nauwkeurige datering: de periode tussen de 21ste en de 16e eeuw, waarvan de Erlitoucultuur het tijvak tussen de 19e en de 16e eeuw omvat.
• Het Xia Shang Zhou Chronologie Project, een in 1996 door de regering van de Volksrepubliek China officieel ingestelde commissie gaf in 2000 als data voor Xia 2070 en 1600 v. Chr. Dit moet de standaard worden voor zowel schoolboeken als wetenschappelijke werken.

[bewerk] Bewijzen voor een Xia-dynastie

Het gebied dat met de Erlitou-cultuur in verband wordt gebracht. In rood zijn aangegeven de belangrijkste Erlitoucultuur opgravingen en in zwart de in de tradities genoemde hoofdsteden van de Xia

Het machtsbereik van de Xia dynastie volgens de traditionele Chinese geschiedschrijving.

Door Chinese archeologen wordt een archeologische vindplaats te Erlitou (bij Luoyang in Henan) gezien als een centrum van de Xia-dynastie. Zij zijn hiervan overtuigd door een combinatie van drie factoren. Deze plaats ligt midden in het gebied dat de traditionele Chinese geschiedschrijving in verband brengt met de Xia-dynastie. De vondsten worden tussen 1900 en 1500 v. Chr gedateerd, dit past in de traditionele chronologie. De invloedssfeer van deze cultuur was eenvormig en omvatte een uitgestrekt gebied. Dit kan duiden op een machtige staat.

Bij westerse historici blijf scepcis bestaan. De archeologie kan het bestaan van de Xia-dynastie pas met zekerheid aantonen als er schriftelijke bronnen uit die tijd zijn gevonden. Chinese archeologen zijn omgekeerd te werk gegaan. Zowel de plaats van de opgravingen als de uitkomst van de analyse van de archeologische vondsten werd bepaald door de overgeleverde tradities. Toch betekent dit niet dat westerse wetenschappers het bestaan van de Xia-dynastie a priori verwerpen. De traditioneel overgeleverde lijst van Shang-koning bleek achteraf juist te zijn, dus kan dat ook gelden voor de overgeleverde lijst van Xia-koningen.

De Shang maakten in hun inscripties geen enkele melding van de Xia. De eerste vermelding komt uit de (Oostelijke) Zhou-dynastie. Misschien wilden de Zhou hun macht legitimeren door een relatie te leggen met een staat die in het verleden met de Shang heef geconcurreerd. Als dit juist is moet de Xia hebben bestaan, niet als voorganger van de Shang zoals door de traditionele geschiedschrijving is overgeleverd, maar gelijktijdig met Shang. Mogelijk hebben zowel Xia als Shang hun wortels in de tienduizend staten (萬國 wan guo). Deze term wordt in de traditionele geschiedschrijving gebruikt om de in dorpen geordende agrarische gemeenschappen gedurende de laatste periode van de Mythische Tijd te omschrijven. Van al die staten worden alleen gebeurtenissen uit Xia en Shang in latere bronnen vermeld. Deze bronnen zijn volledig samengesteld door de Zhou. Hun redenen om over andere staten niets te vermelden zijn onbekend. Mogelijk hebben Xia en Shang elk een tijdlang de hegemonie over deze gemeenschappen uitgeoefend.

[bewerk] Een mythische stichter van de dynastie

Geïdealiseerd portret van Yu de mythische stichter van de Xia-dynastie, compleet met rituele hoofdkap

De westerse scepsis over het bestaan van de Xia-dynastie wordt nog verstrekt doordat de traditionele geschiedschrijving Yu (禹), de stichter van de Xia-dynastie, omschrijft als een cultuurheld met mythische proporties. Volgens de Shiji wist hij met toewijding en doorzettingsvermogen het gevaar van overstromingen te weren door te zorgen voor een betere afwatering van de rivieren. Hij verjoeg wilde dieren en monsters en liet landbouwgrond maken van de drassige rivieroevers. Shun, de toenmalige heerser, was zeer onder de indruk van deze werkzaamheden en benoemde hem tot zijn opvolger.

De betekenis van het karakter dat de naam van Yu (禹) weergeeft is onbekend. Volgens de Shuowen (說文), een woordenboek uit de 2e eeuw n. Chr. werd er reptiel mee bedoeld. Dit past bij de belangrijke rol die water speelt in de overgeleverde verhalen over Yu. Ook de betekenis van het karakter van de naam van zijn vader, Gun (鰥) grote vis, heeft met water te maken. Mogelijk waren zowel Gun als Yu watergoden met de gedaante van een dier. Plaatselijke mythen en sagen werden in de latere geschiedschrijving 'gerationaliseerd' en samengevoegd door ze te beschrijven als activiteiten ter bestrijding van overstromingen. Gun en Yu verloren daarmee hun goddelijke status, ze werden teruggebracht tot functionarissen in dienst van een heerser, net als ambtenaren in de 2e eeuw v. Chr (ten tijde van de Zhou). Nog later wordt Yu gezien als één van de Drie Volmaakte Koningen (三王 san wang) en diende zo als voorbeeld voor latere functionarissen. Dit vanwege zijn door in de traditionele geschiedschrijving omschreven toewijding en doorzettingsvermogen, twee karaktereigenschappen die binnen de confucianistische traditie zeer werden gewaardeerd.

[bewerk] Xia in de traditionele historiografie

De belangrijkste bronnen voor de traditionele geschiedenis van de Xia zijn de Shiji, de Shujing (Boek der documenten) en de Bamboe-annalen. De heerserslijst bestaat uit 17 namen van koning, verdeeld over 14 generaties. De tweede heerser, Qi, de zoon van de stichter van de dynastie, vertoont nog een mythische karaktertrek, hij is geboren uit een rots. Van een groot deel van de overige heersers vermeldt de Shiji slechts dat ze regeerden en daarna stierven. De Bamboeannalen geeft ook aan hoe lang ze regeerden.

De derde koning, Taikang, werd tot ballingschap gedwongen door Houyi (後羿), de mythische boogschutter, maar hier neergezet als leider van de You-qiong-shi (有窮氏) clan van het oostelijke Yi volk. Hij nam de hoofdstad in, zette eerst een broer van Taikang, Zhongkang en daarna diens zoon Xiang op de troon. Daarop nam hij zelf de macht over, Xiang wist te ontkomen. Houyi werd vervolgens vermoord door Hanzhuo (寒捉), een van zijn generaals, die daarop clanleider werd. Hij slaagde erin Xiang te doden en hoopte zo te verhinderen dat Xia ooit nog aan de macht zou komen. Dit mislukte want uiteindelijk werd hij door Shaokang, de in ballingschap geboren zoon van Xiang, verslagen.

De namen van de overige Xia-heersers bestaan steeds uit één lettergreep. Slechts twee heersers vormen hierop een uitzondering, hun namen hebben twee lettergrepen. Met elk van de vorsten is een historische gebeurtenis verbonden, die hen deed afwijken van de rest:

• De elfde koning, Bu Jiang, deed uit deemoed afstand van de troon ten gunste van zijn broer Jiong.
• De naam van de veertiende koning, Kong Jia, is op dezelfde wijze opgebouwd als die van de latere Shang-vorsten. De eigenlijke naam Kong wordt gevolgd door een dagaanduiding. Volgens de Shiji had hij verdorven zeden. Hij diende demonen en geesten (gui shen 鬼神) en bracht zo de dynastie in gevaar. Mogelijk was hij een aanhanger van de Shang religie, met zijn sjamanistische en orgiastische kenmerken. Als deze theorie juist is, zou dat betekenen dat Xia en Shang gelijktijdig bestonden.

Van Jie, de laatste heerser van de dynastie, wordt gezegd dat het een verdorven koning was. Dit past geheel binnen de door Zhou geïntroduceerde doctrine van het Hemels Mandaat en de dynastieke cyclus. Hierbij is de laatste vorst door zijn incompetentie steeds oorzaak van de val van zijn dynastie. De wreedheden van Jie zijn in de traditionele geschiedschrijving zo breed uitgemeten dat zijn naam uiteindelijk een synoniem werd voor wreedheid. Jie werd onttroond door Tang, de leider van het Shang-volk uit het oosten en stichter van de Shang-dynastie.

Na de machtsovername door de Shang zouden de Xia een leengoed hebben ontvangen in Qi (杞) een gebied in het zuiden van het huidige Shanxi. De nakomelingen van Jie voerden de titel 'hertog' (公 gong) van Donglou 東樓. Nog ten tijde van Confucius gold dit gebied als een plek waar afwijkende tradities in ere werden gehouden, zoals het begraven van doden in hurkhouding.

[bewerk] Lijst van heersers van de Xia-dynastie

(volgens de Shiji en de Bamboe-annalen):

[bewerk] Maatschappij

De periode van de Xia-dynastie kan worden gezien als een fase waarin de late neolithische culturen zich uiteindelijk ontwikkelen tot de typische Chinese stedelijke beschaving van de Shang-dynastie. In de marxistische histografie die algemeen wordt gehanteerd op het vasteland van China, wordt de Xia-maatschappij beschouwd als slavenmaatschappij.

In de dynastie van Xia werd de erfelijke monarchie uit de tijden van de legendarische Gele Keizer hervat. De dynastie begon met een periode waarin een familie of clan alles in de natie controleerde. Het was ook tijdens deze periode dat de Chinese beschaving een rechtsstructuur ontwikkelde met zowel een burgerlijke overheid als een strafsysteem voor wettelijke overtredingen. Uit dit systeem kwamen de vroegste vormen van Chinese wettelijke codes voort.

[bewerk] Technologie

De landbouw werd reeds intensief bedreven in de tijd van de Xia-dynastie. Volgens legenden werden er in die tijd ook al alcoholische dranken gebrouwen. Om de productie van de landbouw bij te houden en te verhogen, werden de eerste kalenders vervaardigd. Sommige wetenschappers beweren dat de traditionele Chinese kalenders uit de Xia-tijd stammen. Eveneens werd er vee gehouden. Naar verluidt werden er onder andere paarden gehouden, die een speciale betekenis in de dynastie hadden. Er vond waarschijnlijk handel in klei en brons plaats.

[bewerk] Literatuur

• Franke, Herbert en Rolf Trauzettel, Das chinesische Kaiserreich, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a/d Main, 1968, ISBN 3-596-60019-7 (Fischer Weltgeschichte 19), p 23-26.
• Chang Kwang-chih, 'China on the Eve of the Historical Period' in: Loewe, Michael en Edward L. Shaughnessy (ed.), The Cambridge History of Ancient China. From the Origins of Civilization to 221 B.C., Cambridge University Press: Cambridge 1999, p. 37-75, ISBN 0-521-47030-7
• Shiji (Optekeningen van de historicus) in de vertaling van Édouard Chavannes (Se-ma Ts’ien, Les Mémoires historiques, eerste deel, Parijs: Librairie d’Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve, 1967. Eerste afdeling: les Annales principales, hoofdstuk 1 (Les cinq empereurs) en hoofdstuk 2 (Les Hia). Zie: [1] voor integrale tekst.
• Bamboe-annalen in de vertaling van Edouard Biot (Tchou-chou-ki-nien, Annales sur bambou). Dynastie de Hia. Zie:[2] voor integrale tekst.
• Shujing (Boek der documenten) in de vertaling van James Legge (The Shû King, Shih King and Hsiâo King, Sacred Books of the East, Vol. 3, The Shû King or Book of Historical Documents, Part II: The Books of Yü en Part III: The Books of Hsiâ). Zie: [3] voor integrale tekst.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Xia Dynasty op Wikimedia Commons.