Schrikkelseconde
Een schrikkelseconde is een seconde die aan de kalenderdatum/tijd toegevoegd wordt om het verschil in lengte tussen de zonnedag en de uurwerkdag (te lezen als uurwerk-dag) te corrigeren. Onder een zonnedag verstaan we de gemiddelde tijdsduur tussen twee opeenvolgende momenten dat de zon z'n hoogste punt bereikt.
Vroeger was de seconde gedefinieerd als 1/24/60/60 = 1/86400 deel van de gemiddelde zonnedag in de periode 1750 - 1890. Tegenwoordig is de seconde gedefinieerd als 9.192.631.770 perioden van de straling die correspondeert met de overgang tussen de twee hyperfijnenergieniveaus van de grondtoestand van cesium-133. Atoomklokken, die als referentie dienen voor alle tijdsbepaling op aarde zijn hierop gebaseerd.
Echter we weten nu ook dat 86.400 seconden niet precies overeenkomt met 1 zonnedag. De zonnedag is iets langer en neemt, als gevolg van een langzaam afnemende rotatiesnelheid van de aarde, ook geleidelijk toe (gemiddeld 1,7 ms per eeuw). De belangrijkste oorzaak hiervan ligt in de getijdenwerking door de maan.
Er ontstaat dus een steeds groter verschil tussen de zonnetijd en de tijd volgens de atoomklokken en als dit verschil groter dreigt te worden dan 1 seconde, wordt de atoomklok met 1 seconde bijgesteld. Deze extra seconde heet de schrikkelseconde.
Inhoud |
[bewerk] Voorkomen
Sinds de invoering van dit systeem in 1972 zijn in totaal 23 schrikkelseconden toegevoegd, gemiddeld ongeveer een seconde per 18 maanden.
|
|
Op 15 januari 2005 maakte de IERS (International Earth Rotation and Reference Systems Service) bekend dat er GEEN schrikkelseconde zou zijn eind juni 2005. Op 4 juli 2005 echter werd bekend gemaakt dat aan 31 december 2005 een schrikkelseconde toegevoegd zou worden.
[bewerk] Toevoegingsmoment
De seconde wordt ingevoegd aan het eind van een maand, en bij voorkeur worden hiervoor de overgangen van december op januari of juni op juli gebruikt. Na UTC 23:59:59 komt in zo'n geval de schrikkelseconde UTC 23:59:60, en pas daarna begint de nieuwe dag op UTC 0:00:00. De aanpassing gebeurt in alle tijdzones gelijktijdig, dus in tijdzones op het oostelijk halfrond wordt de seconde toegevoegd in de loop van de nieuwe dag, terwijl op het westelijk halfrond juist de oude dag langer is. Voor bewoners rondom de Stille Oceaan vindt de schrikkelseconde midden overdag paats.
[bewerk] Negatieve schrikkelseconden
Het systeem houdt ook rekening met negatieve schrikkelseconden, waartoe zonodig UTC 23:59:59 wordt overgeslagen. Aangezien de rotatie van de aarde marginaal afneemt, wordt niet verwacht dat dit ooit zal voorkomen, maar de praktijk kan weerbarstig zijn. Zo is het interval tussen twee schrikkelseconden nog nooit zo groot geweest als dat na de schrikkelseconde van 1998.
[bewerk] Gregoriaanse kalender
Ten onrechte wordt soms aangenomen dat schrikkelsecondes dienen om de kleine afwijking in de Gregoriaanse kalender te corrigeren. Aangezien die afwijking betrekking heeft op de rotatie van de aarde om de zon, moet dat echter opgelost worden met een schrikkeldag.
[bewerk] Discussie
In 2005 komt in het nieuws dat wetenschappers het niet allemaal eens zijn over de schrikkelseconden. In de astrofysica is de schrikkelseconde welkom, omdat daardoor de "echte" aardse tijd wordt vastgehouden. Metrologen vinden de schrikkelseconden maar lastig en willen de secondes opsparen totdat er een schrikkeluur moet worden ingevoerd. De schrikkelseconden leveren moeilijkheden op bij sommige computers.
