Pieter Bruegel de Oude
Pieter Bruegel de Oude (circa 1525 – 9 september 1569) was een Vlaamse kunstschilder. Hij was de vader van Pieter Brueghel de Jonge en van Jan Brueghel de Oude. Men denkt dat Brueghel dichtbij het huidige Bree in Belgisch-Limburg (vroeger Brede, Brida, Breda genoemd) geboren is. Het is ook mogelijk dat hij in Breda in Nederlands Noord-Brabant geboren werd. De h uit zijn naam heeft hij later laten vallen.
De naam van Bruegel wordt ook vaak geschreven als Brueghel, zoals ook zijn beroemde zoons en kleinzoon heten. De schrijfwijze zonder H werd door Pieter Bruegel het laatst in zijn leven gebruikt; deze komt dus voor op al zijn topwerken van zijn laatste jaren.
Zijn bijnamen zijn ook wel "Boeren-Bruegel" en "Peer den Drol.
Inhoud |
[bewerk] Biografie
Over zijn geboorte is niets bekend. In 2004 houdt men het bij een geboorte rond 1520.
Bruegel werd in 1546 in het Antwerpse schilders gilde opgenomen, en werd leerling van Pieter Coecke van Aelst. Bruegel maakte in 1551 of 1552 een reis naar Italië, waar hij vooral landschappen schilderde.
Tot 1559 maakte hij vooral gravures en prenten (ontwerpen voor wandtapijten). In 1559 komt er plots een totale ommekeer: Bruegel gaat nog enkel schilderen. Het ene meesterwerk volgt snel een ander op.
Rond 1563 verhuisde Bruegel van Antwerpen naar Brussel, waar hij de dochter van Coecke huwde, Mayken. Gedurende zijn Brusselse periode gebruikte Breughel verschillende landschappen uit het nabijgelegen Pajottenland, zoals het kerkje van Sint-Anna-Pede (nu behorend tot Dilbeek) als achtergrond voor de "Parabel van de blinden". Een grote, kleurechte en weerbestendige reproductie daarvan staat sinds 2004 bij dat kerkje. Nog 11 gelijkaardige reproducties staan langs een wandeling van 8 km; ze werden gekozen omdat ze herkenbare elementen uit de streek bevatten of omdat het landschap "Pajottenlands" is.
[bewerk] Genealogie
|
|
|
Pieter Brueghel de Oude |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
| Pieter Brueghel de Jonge |
|
Jan Brueghel de Oude | |||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
Jan Brueghel de Jonge | |||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
Abraham Brueghel | |||||||||||
[bewerk] Werk
Onder invloed van Van Aelst schilderde Bruegel in Mechelse stijl, met veel allegorieën, bijvoorbeeld in scènes uit het boerenleven.
Bruegel schilderde later ook taferelen geïnspireerd op de klassieke oudheid en bijbelse taferelen. Zo zijn er twee schilderijen van de Toren van Babel. Eén hangt in Wenen, het andere in Rotterdam in het Museum Boijmans Van Beuningen.
Over Bruegel doen allerlei verhalen de ronde. Zo zou hij volgens Carel van Mander vaak incognito het platteland hebben bezocht om het boerenleven gade te slaan; vandaar ook zijn bijnaam 'Boerenbruegel'. Andere bronnen menen dat hij wel eens ketterse sympathieën zou gehad hebben, wat hij op verdoken wijze in zijn schilderijen zou verwerkt hebben. Noch het eerste, noch het tweede is bewezen. Feit is dat het oeuvre van Bruegel, weliswaar verder bouwend op tradities à la Jeroen Bosch, uniek is.
Bruegel is ongetwijfeld de meest volledige landschapsschilder van zijn tijd; niemand anders schilderde de natuur, in de loop van de seizoenen, zo natuurlijk, krachtig, precies en veelzijdig. Hij maakte geen "foto", geen realistische nabootsing, maar "componeerde" een landschap en vreemde elementen (rotsen, water...) tot een universeel of kosmisch tafereel. Maar details waren wel fotografisch juist : de huidige oogartsen herkennen nog de verschillende oogziekten waaraan zijn "blinden" leden. Alle bouwtoestellen aan de 2 "Babel- torens" zijn perfect nauwkeurig.
Nu wordt algemeen aangenomen dat Bruegel erg getroffen was door het armoedige en harde bestaan van de plattelandsbevolking; een bijnaam "volkse Bruegel" zou juister zijn dan "Boerenbruegel". Opvallend is dat zelfs op zijn "boerenbruiloft" en "boerendansen" niemand lacht... Hij was zeker katholiek maar ook humanist en ongenadig bekritiseerde hij de geloofsvervolging in vele werken o.a. door galgen in het landschap op te stellen en vaak eksters (roddelaars, verraders) toe te voegen.
Bruegel heeft amper 10 jaar intensief geschilderd en men vermoedt dat hij maar een 50-tal werken heeft geschilderd, alle van uitzonderlijke kwaliteit. De machthebbers van toen hebben dat blijkbaar goed begrepen. Vooral na zijn dood steeg zijn faam pijlsnel : de machtigste kringen wedijverden met elkaar om werken te bemachtigen; zo zijn die over de wereld verspreid geraakt; in eigen land zijn er slechts enkele gebleven.
[bewerk] Schilderstijl
Het werk van Bruegel behoort tot de Noordelijke Renaissance.
[bewerk] Exposities
In augustus 2006 is er een expositie in de Koninklijke Bibliotheek van België in Brussel van 84 prenten van anderen maar gebaseerd op het werk van Pieter Bruegel. Er was destijds een samenwerking met uitgeverij Hiëronymus Cock. Enkele prenten zijn onder andere De grote vissen eten de kleine uit 1557 gemaakt door P. van der Heyden. Er is ook een ets van Pieter Bruegel zelf bij.
[bewerk] Schilderijen
Dit zijn alle bekende schilderijen van Pieter Bruegel de Oude:
- Landschap met Schepen en een Brandende Stad, c.1552-1553
- Christus op de Tiberiaanse Zee, 1553
- De Verleiding van St.Anthonie, 1557
- Landschap met de Parabel van de Zaaier, 1557
- Zicht op Napels, 1558
- De Val van Icarus, 1558
- Twaalf Spreekwoorden, 1558
- Nederlandse Spreekwoorden, 1559
- Het Gevecht tussen Carnival en Vasten, 1559
- Kinderspelen, 1560
- Drie Koningen, c. 1556-1562
- Dulle Griet, 1562
- Twee Aapjes, 1562
- De Val der Opstandige Engelen, 1562
- De Triomf van de Dood, 1562
- De Zelfmoord van Saul, 1562
- Landschap met de Vlucht naar Egypte, 1563
- De Toren van Babel, 1563
- De 'Kleine' Toren van Babel, 1563
- Drie Koningen, 1564
- Dood van de Madonna, 1564
- Processie naar Calvary, 1564
- Boerenvrouw, na 1564
- Jagers in de Sneeuw, 1565
- Winterlandschap met een Vogelval, 1565
- De Oogst, 1565
- De Maisoogst, 1565
- De Bewolkte Dag, 1565
- Terugkeer van de Kudde, 1565
- Bethlehem, 1566
- De Preek van Johannes de Doper, 1566
- De Slachting der Onschuldigen, 1566
- Huwelijksdans in Open Lucht, 1566
- De Bekering van Saul, 1567
- Drie Koningen in de Sneeuw, 1567
- Het Land van Cockaigne, 1567
- De Kreupelen, 1568
- Zomer, 1568
- De Imker en de Eierdief, 1568
- Boeren Dans, 1568
- Het Boeren Huwelijksbanket, 1568
- Parabel der Blinden, 1568
- Kraai op de Galg, 1568
- De Boer en de Eierdief, 1568
- De Mensenhater, 1568
- Storm op Zee, 1568
[bewerk] Musea
Schilderijen van Bruegel zijn in vele musea onder andere in:
- Kunsthistorisches Museum in Wenen
- Alte Pinakothek in München
- Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam
- Louvre in Parijs
- Metropolitan Museum of Art in New York City
- National Gallery of Art in Washington D.C.
- Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen
[bewerk] Trivia
- de term "bruegeliaans" duidt op een vrolijk, bourgondisch, levenslustig tafereel, vaak in de context van eten en drinken.
- Hij leeft voort in het biermerk Bruegel Ancienne
- In de verkiezing voor de Grootste Belg in 2005 was Pieter Bruegel de Oudere één van de 111 genomineerden. Hij eindigde in de Vlaamse versie op de 17de plaats en in de Waalse op de 58ste plaats.
- Hij haalde ook de verkiezing voor De grootste Nederlander in 2004 en eindigde daar op de 152ste plaats.
- Wannes Van de Velde schreef ooit een lied genaamd "Pieter Bruegel in Brussel".
- Willy Vandersteen werd vanwege zijn volkse strips door Hergé "de Bruegel van het Beeldverhaal" genoemd. Hij was ook sterk door Bruegel beïnvloed, merkbaar o.m. in:
- Het Suske en Wiskealbum Het Spaanse spook waarin Suske, Wiske en Lambik de schilder ontmoeten. Ook in "De Krimson Crisis" duikt hij weer op.
- Het Suske en Wiskealbum De Dulle Griet draait rond Bruegel's gelijknamige schilderij.
- Vandersteen's latere stripreeks De Geuzen ademt zelfs heel sterk een Bruegeliaanse sfeer uit. Op de laatste pagina van elk album werd steeds een ets van Bruegel gereproduceerd.
- Jef Nys tekende ooit een (grotendeels fictieve) stripbiografie rond Bruegel's leven.
- De voorlaatste pagina van Asterix en de Belgen is een parodie op één van Bruegel's beroemdste schilderijen: Boerenbruiloft
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Pieter Bruegel d. Ä. van Wikimedia Commons. |
