Gilde (beroepsgroep)
 |
Een gilde (vroeger: guld) is van oorsprong een beroepsgroep.
In een gilde werd kennis en ervaring uitgewisseld. Nieuwe gildeleden werden opgeleid in "het vak". Na een gedegen opleiding kon een leerling erkend worden als vakman met de titel "gezel" en uiteindelijk de titel "meester" verkrijgen.
Het gilde behartigde de belangen van de gildeleden, en beschermde hen. Vaak had een gilde het alleenrecht op het uitoefenen van het vak, wat leidde tot de zekerheid van kwaliteit van het werk, soms zelfs tot een monopolie.
Voorbeelden van gildes:
- Goud- en zilversmidsgilde
- Schuttersgilde
- Chirurgijnsgilde (waar naast de chirurgijns de universitair opgeleide "doctores medicinae" en de vroedvrouwen toe behoorden)
- Koopmansgilde
- Weversgilde
- reuzengilde, zij dragen de stadsreuzen rond.
Een minder fraai aspect van de gilden was dat bepaalde bevolkingsgroepen geen lid van een gilde mochten worden. Bijvoorbeeld werden onechte kinderen, horigen en joden uitgesloten. Voor joden betekende dit dat veel beroepen in de middenstand voor hen uitgesloten waren, en dat zij zich moesten beperken tot eenvoudiger werk, of tot de geldhandel.
Een groot maatschappelijk nadeel was de corrumperende werking van het monopolie. De eeuwenoude werkwijzen mochten niet vernieuwd, laat staan veranderd worden. Iemand met vernieuwende ideeën moesten dus ofwel lid worden van het gilde (en al deze ideeën dus opgeven), of een ander beroep kiezen. Landen als Frankrijk en Nederland raakten hierdoor in hun ontwikkeling in de 18e eeuw achterop vergeleken met Engeland.
[bewerk] Hedendaagse gildes
Tegenwoordig hebben slechts weinig gildes nog de rol van het vroegere gilde.
Het enige uit de Middeleeuwen overgebleven gilde is het Smedengildt van St. Eloy in Utrecht uit 1304.
Een gilde dat nog een enigszin vergelijkbare rol met de middeleeuwse gilden heeft is het Gilde van Vrijwillige Molenaars. In Dwingeloo zetelt nog een gilde, waarvan de leden zich bezighouden met de christelijke Caritas. Dit gilde , met de naam : Dye Ghyldebroeders van Zunte Antony, is al vermeld in oude documenten uit 1632. (meer info: www.rechtspersonenregister.nl )
Vaker wordt de term gilde nog gebruikt voor organisaties waarin "gewone mensen" kennis overdragen aan anderen. Zo bestaan er diverse gildes voor 50+'ers die hun kennis overdragen aan anderen (jong en oud). De kennis kan heel divers zijn, van advies over het aanleggen en onderhouden van een tuin, tot boekbinden. In het algemeen zijn dit vrijwilligersorganisaties.
Daarnaast bestaan er gildes die eerder als hobby-vereniging te kenmerken zijn, zoals het Bier Keurmeesters Gilde en het Grolsch Verzamelaars Gilde. Met name in Zuid-Nederland en in België kent men nog de schuttersgilden.
