Nicolaes Tulp
Dr. Nicolaes (Claes Pieterszoon) Tulp (Amsterdam, 1593 - Amsterdam, 12 september 1674), was een van de beroemdste artsen uit de 17e eeuw en burgemeester van Amsterdam.
Nicolaes Tulp werd in Amsterdam geboren als Claes Pieterszoon. Zijn familie kwam uit de Zaanstreek. In 1611 vertrok hij naar Leiden om daar medicijnen te studeren. In 1614 keerde hij terug om zich in Amsterdam als medicinae doctor te vestigen. In 1617 trad hij in het huwelijk met Eva Egbertsdr. van der Voech. Tulp was al snel een veel gevraagd geneesheer en in het bezit van een koetsje om zijn vele patienten te bezoeken. Daarnaast was hij actief in het stadsbestuur. Toen hij in 1622 schepen werd van de stad, koos hij als wapen voor zijn schepenzegel een tulp. Het motief gebruikte hij ook op het uithangbord aan zijn huis (op Keizersgracht 210).
In 1628 werd Tulp benoemd tot praelector anatomiae (voorlezer in de anatomie) van het chirurgijnsgilde. Dat college vergaderde in de Waag. In deze functie werd hij vier jaar later afgebeeld door Rembrandt op diens ´Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp´.
In 1636 nam Tulp het initiatief voor een receptenboek voor apothekers waarin een standaardisering voor de samenstelling en doseringen van verschillende medicijnen werd opgenomen. Zijn meest indrukwekkende werk op medisch gebied publiceerde Tulp in 1641, zijn Observationes Medicae. Tulp schetste hierin uitvoerig 231 ziekte- en sterfgevallen. Hij beschreef bijvoorbeeld de toestand van de longen van een lichaam waarop hij sectie heeft verricht en legde, voorzover bekend, als eerste medicus de link tussen roken en de mogelijk negatieve effecten ervan op de longen.
Tulp bleek ook een goed psycholoog te zijn, blijkens zijn bevindingen van een placebo-effect. Opvallend in het boek is zijn beschrijving van de sectie op het lichaam van een ‘Indische Satyr’: de orang-oetan.
In 1652 besloot Nicolaes Tulp definitief afscheid van zijn functie als arts. Zijn werkzaamheden bleken steeds moeilijker te combineren met zijn werk voor het stadsbestuur. Twee jaar later werd hij voor de eerste keer burgemeester van Amsterdam, er zouden nog drie ambtstermijnen volgen. Onder zijn beheer werkte Artus Quellinus aan het beeldhouwwerk van het Amsterdamse stadhuis, het tegenwoordige Paleis op de Dam. Ook haalde hij Paulus Potter naar Amsterdam, die zijn zoon Dirck Tulp portretteerde. Zijn dochter Margaretha, uit zijn tweede huwelijk met Margaretha Pietersdr. de Vlaming van Outshoorn, trouwde in 1655 met Jan Six. Tulp stond bekend als een stijle calvinist. Hij verbood al te uitbundige huwelijkspartijen in een tijd toen Amsterdam geplaagd werd door de pest.
In 1672 hield Tulp een feestje vanwege het 50-jarig ambtsjubileum in de raad van Amsterdam in een tent in zijn tuin, met veel toespraken en gedichten. Het jaar daarop werd Tulp benoemd tot Gecomitteerde Raad in Den Haag. Nicolaes Tulp werd begraven in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
| Bron(nen): |
