Milliarium
Een milliarium (meervoud: milliaria) is een Romeinse mijlpaal. De Romeinen waren niet alleen fanatieke wegenbouwers, ze markeerden de belangrijkste routes met palen die consequent duizend passen ofwel mille passuum van elkaar verwijderd waren. Het woord voor de paal zelf kon worden gebruikt als homoniem voor de abstracte lengtemaat.
Ongetwijfeld waren er goedkope palen van hout, maar daar is niets over opgeschreven en niets over bekend. Alle milliaria die bewaard zijn gebleven, of teruggevonden door archeologen, zijn van steen, marmer als het wat mocht kosten, anders graniet, of wat er plaatselijk maar voorhanden was. De oudste hadden de vorm van een ronde pilaar of vierkante obelisk, later verschenen ook meer kubusachtige vormen in Romeins beton.
De inscriptie bevatte gewoonlijk een of meerdere van deze punten:
- de afstand, uitgedrukt als een getal, soms met het prefix M.P. (mille passuum).
- de plaatsen waartussen de weg was aangelegd;
- de naam van wie de weg had aangelegd (en onderhield), en de keizer in wiens naam het werk was verricht.
Volgens deze website kon een Romeinse soldaat in bezet gebied een vrije Jood opdragen om zijn bepakking een mijl te dragen. Zo was de wet. Wie de burger dwong om toch verder te lopen, werd zwaar gestraft.
[bewerk] Milliarium Aureum
Keizer Augustus liet in 20 voor Christus de Milliarium Aureum (de Gouden Mijlpaal) oprichten op het centrale plein in Rome, het Forum Romanum. De pilaar is verloren gegaan, de voet zou er nog staan. Volgens de overlevering was het een marmeren zuil, beslagen met brons, waarin de namen van andere belangrijke steden waren gegraveerd, met vermelding van hun afstand tot de stadspoort. Verkocht als praktisch instrument of fraaie frivoliteit, was het vooral een politiek machtssysmbool: hier was het centrum en nergens anders.
De Milliarium Aureum vormde de inspiratie voor de Zero Milestone in Washington D.C. van waaruit de afstanden op de interstate highways in de Verenigde Staten worden gemeten. Verscheidende andere landen hebben een nul kilometer punt met of zonder monument, maar voor zover bekend is er in Nederland noch België een dergelijke plek aan te wijzen.
[bewerk] Externe links
- Romeinse lengtematen
- Milliare in Smith's Dictionary of Greek and Roman Antiquities, 1875 met links naar Latijnse bronteksten
- Milliarium Aureum in A Topographical Dictionary of Ancient Rome, 1929 id.
- Foto van het restant van de Milliarium Aureum op het Digital Roman Forum
- Lijst van bornes milliaires in Frankrijk
